تمام مردم ایران مالک آثار باستانی هستند و این آثار شناسنامه ما تلقی می‌شود و صحبت از طرح‌هایی چون استفاده بهینه از آثار باستانی و گنج‌ها مانند این است که بگویند هر ایرانی می‌تواند شناسنامه خود را بفروشد.
به گزارش هفت‌گرد، مرجان اکبری کارشناس میراث فرهنگی در خصوص تعریف آثار باستانی بر اساس ماده یک اساسنامه سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: بر اساس این ماده سازمان میراث فرهنگی آثار باقیمانده از گذشتگان که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ است و با شناسایی آن زمینه شناخت هویت و خط فرهنگی آن جامعه میسر می‌شود را آثار باستانی می‌نامد که از این طریق زمینه‌های عبرت برای انسان فراهم می‌شود.
او ادامه می‌دهد: هدف از تشکیل این سازمان عبرت از حرکت فرهنگی انسان و بقای هویت و شخصیت فرهنگی جامعه است. سازمان میراث فرهنگی دارای چهار زمینه کاری است که مواردی از جمله پژوهش، نظارت، حفظ و احیا و معرفی را در بر می‌گیرد.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی در خصوص مطرح شدن طرح‌هایی چون «طرح بهینه آثار باستانی و گنج‌ها» در مجلس اضافه می‌کند: برخی طرح‌های مطرح شده در مجلس گاها به دلیل پاسخگویی سریع به مشکلات بیان می‌شود اما نکته قابل توجه این است که این روش پاسخگویی در حوزه میراث فرهنگی، قابل تایید و کارساز نیست و به دلیل خاص بودن شرایط چنین راه‌حلی کارآمد نخواهد بود.
اکبری ادامه می‌دهد: این آثار از گذشتگان این مرز و بوم بوده و نسل حاضر با بهره‌برداری صحیح از آن‌ها می‌تواند این ثروت ملی را برای نسل آینده حفظ کند؛ در نتیجه طرح‌هایی مانند طرح استفاده بهینه از آثار تاریخی یک بن‌بست است و توجیهی ندارد.
آثار باستانی شناسنامه هر ایرانی است
اکبری با تاکید بر اینکه آثار باستانی شناسنامه هر ایرانی تلقی می‌شود گفت: مالک آثار باستانی تمام مردم ایران هستند و این آثار به نوعی شناسنامه ما تلقی می‌شوند. مطرح شدن طرح‌هایی مشابه با طرح استفاده بهینه از آثار باستانی همانند این است که بگویند هر ایرانی می‌تواند شناسنامه خود را به فروش بگذارد و در صورت خروج از مملکت نیز شناسنامه‌اش از اعتبار ساقط نخواهد شد؛ پس باید گفت که نمی‌توان شناسنامه را به فروش گذاشت.
این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: اگر طرح استفاده بهینه از آثار باستانی در مجلس به تصویب می‌رسید، قطعا قوانین دیگر در این حوزه نقض می‌شد و در ادامه تصویب طرح با بالا رفتن حفاری‌های غیرمجاز روبه‌رو می‌شدیم و در نهایت نیز کنترل و مدیریت این مساله از دستمان خارج می‌شد.
اکبری در خصوص تاثیر شرایط محیطی بر قاچاق اشیای تاریخی می‌گوید: در سال ۹۹ که موضوع کرونا مطرح شد، به دلیل شرایط محیطی آمار قاچاق آثار تاریخی افت داشت که همین موضوع باعث خوشحالی و دلگرمی افراد متخصص این حوزه شد.
حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی فعالیتی فرهنگی است
او در مورد هزینه‌های حفظ و نگهداری آثار تاریخی اضافه می‌کند: یکی از مسائلی که در بستر فعلی حوزه میراث فرهنگی مطرح است، موضوع پرهزینه بودن حفاظت و نگهداری از آثار منقول تاریخی بوده که در این حوزه ما موزه‌های بسیاری در سطح کشور داریم. برای مثال خراسان رضوی خود میزبان ۹۰ موزه است که درآمد آن‌ها هزینه‌کرد محسوب می‌شود و بودجه بالایی برای حفظ و نگهداری آثار به آن‌ها تعلق می‌گیرد که همین موضوع ممکن است عده‌ای را به تاسیس موزه راغب کند.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: این در صورتی است که مساله حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی فعالیتی فرهنگی است و باید پذیرفت که این کار به تنهایی درآمدزایی ندارد و کاملا به موضوع شناسنامه‌ای بودن آثار باستانی برای ایرانیان مربوط می‌شود.
اکبری می‌گوید: به طور مثال داشتن شناسنامه به تنهایی نمی‌تواند برای ما درآمد ایجاد کند اما وجودش از ضروریات است و در صورت بودن شناسنامه می‌توان بسیاری از کارها از جمله تحصیلات را به انجام رساند و یا مشغول به کار شد تا با استفاده از سیاست‌هایی عملکردی در جهت رونق اقتصادی اقدام کرد.
دولت توان حفاظت و نگهداری از آثار باستانی را ندارد
این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به هزینه‌های سنگین حفظ و نگهداری آثار باستانی و بودجه کمی که در اختیار این حوزه قرار دارد، تصریح می‌کند: نگهداری و نظارت از آثار تاریخی و میراث فرهنگی هزینه‌بر است و دولت بودجه و توان کافی ندارد تا در اختیار کارشناسان این حوزه قرار دهد.
در همین راستا عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی نیز در ابتدای فعالیت خود در این وزارتخانه پس از بررسی‌های اولیه این موضوع را اعلام و منعکس کرد. پس می‌توان گفت به این موضوع توجه شده و متولیان برای حل این معضلات به دنبال راهکارهایی هستند. در نتیجه معتقدم که باید خردمندانه‌تر از آثار باستانی و میراث فرهنگی خود که مانند شناسنامه ماست، استفاده کنیم.