در دنیای پرتراکم کتاب‌ها و ناشران، گاهی پیدا کردن کتاب‌های خوب سخت می‌شود. خصوصا اگر به‌دنبال کتاب خاصی نباشیم و صرفا هوس خواندن یک کتاب خوب به سرمان زده باشد. اینجاست که باید از نشانِ طلایی جوایز ادبی در کنار نام کتاب‌ها کمک بگیریم و انتخاب به‌صرفه‌ای انجام دهیم.
به گزارش هفت‌گرد، درباره فلسفه جایزه دادن بگوییم که ایجاد فضای رقابتی و اهدای جوایز معتبر، نه تنها باعث گرامی‌داشت تلاش‌های نویسندگان و شاعران می‌شود، بلکه میل به انجام فعالیت‌های ادبی و همچنین مطالعه را در جامعه افزایش می‌دهد. جوایز ادبی مهم که در قالب‌های گوناگونی از پول نقد یا تندیس و مدال و… سایر نمادهای اعتباری اغلب توسط نهادهای دولتی، فرهنگستان‌ها، انجمن‌های ادبی، بنیادها و یا اشخاص منفرد به آثار ادبی برگزیده شده داده می‌شوند، یکی از مهم‌ترین راه‌های تشویق نویسندگان و شاعران به انجام فعالیت‌های ادبی و نیز یکی از محرک‌های اجتماعی برای گرم‌تر شدن بازار ادبیات به شمار می‌آیند.
با هفت‌گرد همراه باشید تا با هفت جایزه معتبر ادبی جهانی آشنا شویم.
1.جایزه نوبل ادبیات، سرآمد جوایز ادبی
یکی از معتبرترین جوایز بین‌المللی که آمال همه نویسندگان است، جایزه نوبل ادبی نام دارد. بنیان‌گذار این جایزه، «آلفرد نوبل»، فیزیک‌دان و مخترع بزرگ سوئدی است. طبق وصیت او، هرسال ۵ جایزه در بخش‌های ادبیات، فیزیک و شیمی، اقتصاد، فیزیولوژی و پزشکی و صلح، به برگزیدگان اهدا می‌شود. جایزه نوبل ادبیات با تمرکز بر آثار زبان انگلیسی یا آثاری که به زبان انگلیسی ترجمه شده‌اند، به برگزیدگان تعلق می‌گیرد. اهدای جایزه نیز طی مراسمی با شکوه در سوئد، هر سال به نویسنده‌ای داده می‌شود که به گفته نوبل، برجسته‌ترین اثر با گرایش آرمان‌خواهانه را نوشته باشد.
توجه این جایزه بر کارنامه کاری نویسنده است، نه یک اثر خاص او، درواقع محتوای مجموعه آثار نویسنده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید اولین جایزه نوبل ادبی در سال ۱۹۰۱ به شخصی به‌نام Sully Prudhomme، شاعر و نویسنده فرانسوی، تعلق گرفت.
جایزه نوبل شامل یک مدال طلا، دیپلم افتخار از سوی پادشاه سوئد و مقداری وجه نقد که بستگی به میزان درآمد بنیاد نوبل در سال گذشته‌اش دارد است.
از مهم‌ترین نویسندگان تاریخ ادبیات که موفق به دریافت این جایزه ارزشمند شده‌اند می‌توان به نویسندگان زیر اشاره کرد:
آلبر کامو، گابریل گارسیا مارکز، جورج برنارد شاو، آلیس مونرو، ارنست همینگوی، جان اشتاین بک، ژان پل سارتر، سوتلانا الکسیویچ، کازوئو ایشی گورو، رومن رولان، ویلیام فاکنر، برتلند راسل، ساموئل بکت، هاینریش بل، ژوزه ساراماگو، اورهان پاموک، هارولد پینتر و … اشاره کرد.
2.جایزه پولیتزر ادبیات، جایزه‌ای متعلق به نویسندگان آمریکایی
از نوبل که بگذریم، به یکی دیگر از جوایز پرآوازه در جهان یعنی جایزه پولیتزر (Pulitzer Prize) می‌رسیم. این جایزه در سال ۱۹۱۷ پایه‌گذاری شد و به یاد روزنامه‌نگار آمریکایی، جوزف پولیتزر، «پولیتزر» نام گرفت. این جایزه نفیس هر سال به آثار مختلف در ۲۱ رشته تعلق می‌گیرد. محور انتخاب آثار برتر در زمینه‌های روزنامه‌نگاری مطبوعاتی، روزنامه‌نگاری آنلاین، ادبیات و تولید موسیقی است. جشن مخصوص به اعطای این جایزه از سوی دانشگاه کلمبیا در نیویورک برگزار می‌شود و به برندگان در ۲۰ زمینه مختلف، ۱۵ هزار جایزه نقدی تعلق می‌گیرد. البته اثر منتخب در حوزه روزنامه‌نگاری، برنده یک مدال طلا می‌شود.
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید پولیتزر تنها به نویسندگان آمریکایی که شهروندان قانونی این کشور هستند تعلق می‌گیرد. به رسمیت نشناختن آثار دیگر نقاط جهان از سوی برگزارکنندگان پولیتزر، باعث انتقاد برخی از فعالان حوزه ادبی شده‌است. جایزه پولیتزر بخش ادبی که به «جایزه پولیتزر برای داستان» شناخته می‌شود، مخصوصا بر زیرشاخه‌های داستانی، غیرداستانی، تاریخی، زندگی‌نامه و شعر تمرکز دارد.
در میان برگزیدگان این جایزه ادبی، نام نویسندگان زیر را می‌توان مشاهده کرد:
– کورمک مک کارتی (برای کتاب The Road)،
– ارنست همینگوی (برای کتاب The Old Man and The Sea)،
– دانا تارت (برای کتاب The Goldfinch)،
– سل بلو، ویلیام فاکنر، تونی موریسون، مارگارت میچل، جان اشتاین بک، هارپرلی، الکسس هیلی، جان کندی تول، جومپا لاهیری.
3.جایزه ادبی من بوکر، رکورد بالاترین میزان جایزه نقدی ادبی
جایزه من بوکر Man Booker که به بوکر نیز شناخته می‌شود، یکی از معتبرترین جوایز ادبی در جهان است. آن‌هایی که مخالف سیاست و سوگیری نوبل برای انتخاب آثار هستند، بوکر را یک جایزه کاملا حرفه‌ای می‌دانند. اعطای این جایزه از سال ۱۹۶۹ شروع شد و در ابتدا هر دو سال و اکنون هرسال، به یک اثر برگزیده ادبی تعلق می‌گیرد. در ابتدا اعطای این جایزه تنها به کشورهای زیمباوه و ایرلند اختصاص داشت، اما از سال ۲۰۱۴، تمام آثار ادبی که به زبان انگلیسی نوشته یا ترجمه شده‌اند می‌توانند در مراسم بوکر شرکت کنند.
جایزه نقدی من بوکر برابر با ۵۰ هزار پوند بوده و از سال ۲۰۰۲، رکورد دار بیشترین میزان جایزه نقدی ادبی است. در بخش جهانی، این مبلغ به‌صورت مساوی بین نویسنده و مترجم تقسیم می‌شود. جالب است که بخشی به‌نام «من بوکر آسیایی» نیز به‌وجود آمده‌است و آثار کشورهای ایران، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه و تاجیکستان که به زبان انگلیسی ترجمه شده باشند، به بخش رای‌گیری راه پیدا می‌کنند.
مشهورترین نویسندگانی که موفق به دریافت این جایزه خوش‌نام شده‌اند:
– کازوئو ایشی گورو (کتاب The Remains of the Day)،
– مارگارت اتوود (برای کتاب The Testaments)،
– پل بیتی (برای کتاب The sellout by Paul Beaty).
4. جایزه کتاب اول گاردین، جایزه‌ای برای نویسندگان تازه‌کار
روزنامه گاردین که یکی از مطرح‌ترین روزنامه‌های بریتانیایی است، هر سال یک کار بسیار جذاب در راستای حمایت از نویسندگان تازه‌کار انجام می‌دهد. این روزنامه بهترین اثر کتاب اولی‌ها را انتخاب می‌کند و به نویسندگان آن جایزه ۱۰هزاردلاری می‌دهد. نویسندگانی که اولین اثر خود را می‌نویسند، می‌توانند شانس‌شان را برای برنده‌شدن در این روزنامه امتحان کنند. علاوه‌بر این، گاردین به‌صورت رایگان این کتاب را برای‌شان تبلیغ می‌کند و این بزرگ‌ترین شانسی است که یک نویسنده می‌تواند در ابتدای کار خود داشته باشد.
سایت کتاب گاردین همچنین یکی از بهترین سایت‌های معرفی کتاب برای کتاب‌خوان‌هاست و پاتوق کسانی‌ست که به‌دنبال بهترین آثار در هر ژانر هستند. این جایزه به تمام آثار انگلیسی یا آثاری که به انگلیسی ترجمه شده‌اند، تعلق می‌گیرد و تنها هدفی که دارد، حمایت از با استعدادترین نویسندگان تازه‌کار است.
نویسندگانی چون کالین برت، زدی اسمیت، کوین پاورز، یی‌یون لی و دونال رایان توانسته‌اند جایزه کتاب اول گاردین را به اسم خودشان ثبت کنند.
5.جایزه فرانتس کافکا، معیاری معتبر برای سنجش آثار ادبی
با اینکه عده‌ای از منتقدان می‌گویند جایزه فرانتس کافکا بیشتر به آثار فرانسوی و نویسندگان اهل کشور چک توجه دارد، اما همچنان این جایزه به‌عنوان یکی از بهترین معیارها در جهان شناخته شده‌است که به واسطه آن می‌توان بهترین آثار جهان را شناسایی کرد. در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، برندگان این جایزه، جایزه ادبی نوبل را هم دریافت کردند که این مسئله اعتبار آن را چندین برابر کرد.
جایزه کافکا به افتخار نویسنده آلمانی زبان، فرانتس کافکا، نام‌گذاری شده‌است و مراسم اهدای آن از سال ۲۰۰۱ توسط انجمن فرانتس کافکا در جمهوری چک درحال برگزاری است. برندگان این جایزه علاوه‌بر مبلغ ۱۰هزاردلار، یک دیپلم و یک مجسمه برنز هم می‌گیرند.
نویسندگان بزرگی چون مارگارت آتوود، هاروکی موراکامی و هارولد پینتر ا از برندگان جایزه فرانتس کافکا هستند.
6. جایزه اندرسون، جایزه‌ای برای نویسندگان داستان‌های کودکانه
این جایزه معیاری برای انتخاب بهترین آثار داستانی کودکانه است که به افتخار نویسنده دانمارکی داستان‌های کودکانه، هانس کریستین اندرسون، نام‌گذاری شده. هرچقدر که یک اثر حس کنجکاوی و تخیل کودکان را برانگیزد، شانسش برای دریافت این جایزه بیشتر خواهد بود. علاوه‌بر این، برای گرفتن جایزه اندرسون داستان باید کیفیت ادبی خوبی داشته باشد و توانایی کودکان را برای درک مسائل بالا ببرد.
از سال ۱۹۶۶، جایزه‌ای برای تصویرگری هم در نظر گرفته شد که فرشید مثقالی، تصویرگر مشهور ایرانی، توانست این جایزه را دریافت کند.
جایزه اندرسون یک نشان طلا و یک دیپلم است و «ژاکلین وودسون» (Jacqueline Woodson) توانست در سال ۲۰۲۰ آن را از آن خود کند.
7. جایزه داستانی زنان
جایزه‌ی داستانی زنان (Women’s Prize for Fiction) یکی از معتبرترین جوایز ادبی انگلستان است. این جایزه پیش از این «جایزه داستانی نارنجی» نامیده می‌شد. این جایزه هر ساله به یک نویسنده زن بدون در نظر گرفتن ملیت او برای نگارش یک رمان برجسته که در سال قبل از برگزاری مراسم اهدای جایزه در قلمرو کشور انگلستان و به زبان انگلیسی منتشر شده است، اهدا می‌شود.
راه‌اندازی جایزه بوکر در سال ۱۹۹۱ زمینه را برای آغاز به کار جایزه داستانی زنان فراهم آورد، زیرا این جایزه در هیچ یک از بخش‌های شش‌گانه خود زنان را واجد شرایط دریافت جایزه نمی‌دانست. نویسنده برنده جایزه داستانی زنان مبلغ ۳۰۰۰۰ پوند انگلستان و یک تندیس برنزی دریافت می‌کند.
