«آفریقا خورشید خودش را می‌کشد» نام کنسرت-نمایشی به نویسندگی و کارگردانی مجید ابراهیم‌زاده است که در سالن شماره یک تماشاخانه شهرزاد به روی صحنه رفته است. این نمایش با تلفیق موسیقی راک، آواز گروه کر و اجرای تئاتری، به بررسی مسائل روانشناختی و چالش‌های یک نویسنده در خلق اثر هنری می‌پردازد. این اثر با فرم اجرایی خاص و پرداختن به مضامین عمیق انسانی، جایگاه ویژه‌ای در میان آثار معاصر تئاتر دارد. به همین بهانه، پایگاه خبری هفت‌گرد گفت‌وگویی داشته است با مجید ابراهیم‌زاده، کارگردان نمایش، به همراه گذارش تصویری ویژه که در ادامه تقدیم می‌گردد.
ایده و متن نمایش از کجا شکل گرفت؟
متن را خودم نوشتم، اما ایده اولیه از داستانی کوتاه به پیشنهاد یکی از دوستانم، خانم سمیرا شیرگیر، که آن را ترجمه کرده‌اند و هنوز در ایران منتشر نشده، گرفته شده است. شخصیت اصلی، کنساروویوا، از این داستان الهام گرفته شده است.
چه چیزی شما را به این موضوع جذب کرد؟ به طور خاص، کدام بخش از مفهوم ناخودآگاه برایتان جذاب بود؟
مطالعاتم در مورد نظریات دکتر یونگ در باب ناخودآگاه، انگیزه‌ی اصلی من برای پرداختن به این موضوع بود. علاقه‌مند بودم داستانی درباره‌ی ذهن و ناخودآگاه بنویسم. همچنین، با توجه به تجربه‌ی کارهای قبلی‌ام که ساختاری کلاژگونه و حضور شخصیت‌های واقعی داشتند، در این اثر نیز از شخصیت‌های واقعی مانند دکتر یونگ و کنساروویوا الهام گرفتم.
تمرینات نمایش آفریقا از چه زمانی آغاز شد؟
تمرینات از زمستان ۱۴۰۱ با شکل‌گیری گروه کر شروع شد. از آنجا که آنها باید آوازهای سه صدایی را می‌آموختند، آموزش و تمرین آنها زودتر آغاز شد. گروه بازیگران نیز از بهار ۱۴۰۲ به گروه ملحق شدند.
آیا از ابتدا قصد اجرای نمایش به صورت کنسرت-نمایش را داشتید؟
بله، دقیقاً به همین دلیل تمرینات ابتدا با گروه کر آغاز شد. تمرکز اولیه روی قطعات موسیقی و هماهنگی آنها با حرکات بود، زیرا اجرای سه صدایی و همزمان حرکت، نیازمند آموزش و تمرین بود.
بیشتر نمایش‌های شما به صورت کنسرت-نمایش اجرا شده‌اند. آیا دلیل خاصی دارد؟
احساس می‌کنم در تئاتر ایران، کمبود کنسرت-نمایش‌های باکیفیت وجود دارد و من علاقه‌مندم در این زمینه تجربه کسب کنم و به ایده‌آل‌هایم برسم. همچنین، رشته‌ی تحصیلی من موسیقی است و طراحی صحنه‌های موزیکال را خودم انجام می‌دهم، به همین دلیل ترجیح می‌دهم کارهایم به این شکل اجرا شوند.
به نظر شما اجرای کنسرت-نمایش در ایران با چه چالش‌هایی روبرو است؟
مهمترین چالش، پیدا کردن سالن مناسب بود. بیشتر سالن‌ها امکانات لازم برای یک کنسرت-نمایش را ندارند و گروه‌ها مجبورند خودشان این امکانات را فراهم کنند که بسیار دشوار است. طولانی شدن پروسه‌ی تمرینات تا اجرا نیز تا حدی به همین مشکل انتخاب سالن برمی‌گردد. چالش دیگر، دریافت مجوز برای قطعات آوازی است که مراحل اداری پیچیده‌ای دارد و بسیاری از کارگردان‌ها به همین دلیل از اجرای کنسرت-نمایش صرف نظر می‌کنند.
آیا بخشی از نمایش به دلیل ممیزی حذف شد؟
خوشبختانه نمایش «آفریقا خورشید خودش را می‌کشد» با هیچ مشکلی از نظر ممیزی مواجه نشد و هیچ تغییری در متن یا موسیقی ایجاد نشد.
چرا سالن شهرزاد را برای اجرای نمایش خودتون انتخاب کردید؟
سالن‌های زیادی مد نظر داشتیم، اما ابعاد بزرگ کار ما باعث می‌شد بسیاری از سالن‌ها مناسب نباشند و صحنه‌ی ما در آنها جا نمی‌شد. ابتدا با سالن ایرانشهر قرارداد داشتیم، اما به دلیل تغییر مدیریت، همکاری ما میسر نشد. در نهایت، با توافق با مدیریت سالن شهرزاد و حمایت آنها، اجرا در این سالن قطعی شد.
با توجه به هزینه‌های بالای سالن‌های خصوصی، با مشکل مالی خاصی مواجه شدید؟
هزینه‌ی سالن‌های خصوصی بسیار بالاست و متاسفانه با وجود فروش بلیط، هنوز نتوانسته‌ایم تمام هزینه‌ها را پوشش دهیم. رقابت در این عرصه بسیار شدید است، اما به هر حال باید به کار خود ادامه دهیم.
به نظر شما برای استقبال بیشتر مخاطبان از این نوع نمایش‌ها و کاهش چالش‌های گروه‌های دیگر چه باید کرد؟
متاسفانه شاهد این هستیم که از نمایش‌هایی که چهره‌های معروف یا به اصطلاح سلبریتی در آنها حضور ندارند، به ویژه در سالن‌های خصوصی، حمایت چندانی نمی‌شود. بیشتر این نمایش‌ها قادر به جبران هزینه‌های خود نیستند و این بسیار جای تاسف دارد. در مقابل، گاهی شاهد نمایش‌هایی هستیم که با وجود حضور یک سلبریتی و با کمترین میزان تمرین و کیفیت پایین، به دلیل شهرت بازیگر، با استقبال زیادی روبرو می‌شوند. بسیاری از این نمایش‌ها نه متن خوبی دارند و نه تمرینات کافی. در حالی که گروه‌هایی که از چهره‌های شناخته شده استفاده نمی‌کنند، اغلب بسیار قوی و خلاق هستند، اما متاسفانه فرصت دیده شدن پیدا نمی‌کنند. به نظر من، دو راهکار وجود دارد: یا مردم باید حمایت بیشتری از این گروه‌ها بکنند یا سالن‌دارها باید نقش حمایتی بیشتری ایفا کنند. معمولا هم خلاقیت بیشتر در همین گروه‌های کمتر شناخته شده به شدت دیده می‌شود.
گروه نمایش «آفریقا خورشید خودش را می‌کشد» چگونه شکل گرفت؟
تعدادی از اعضا را از قبل می‌شناختیم، اما به دلیل طولانی شدن تمرینات، ترکیب گروه چند بار تغییر کرد. از گروه کر نیز فقط یکی دو نفر از اعضای اولیه باقی ماندند. شخصاً اعتقادی به فراخوان ندارم و ترجیح می‌دهم اعضا از طریق معرفی افراد مورد اعتماد انتخاب شوند و با افراد با انگیزه کار کنم.
در نهایت صحبت پایانی دارید؟
اگر تبلیغات مناسبی برای کار ما انجام می‌شد، استقبال بیشتری از آن صورت می‌گرفت. فکر می‌کنم این اولین بار در ایران است که یک گروه نمایشی، کنسرت-نمایش راک اجرا می‌کند و مخاطبان موسیقی مدرن را در تئاتر می‌شنوند. اغلب تئاترها از موسیقی پاپ یا ایرانی استفاده می‌کنند. حضور یک گروه راک و اجرای قطعات معروف در طول نمایش، یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد کار ماست. گروه کر ۱۲ نفره‌ی ما نیز با استعداد فراوان، آواز سه صدایی اجرا می‌کنند که حتی در کنسرت‌های تالار وحدت هم کمتر دیده می‌شود. این ویژگی‌ها باعث شد مخاطبان با بخش موسیقی کار به ویژه ارتباط خوبی بگیرند.