فیلم سینمایی «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» تازه‌ترین اثر شهرام مکری، کارگردان مطرح ایرانی، به‌عنوان نماینده رسمی سینمای تاجیکستان در شاخه «بهترین فیلم بین‌المللی» اسکار ۲۰۲۶ انتخاب شد؛ افتخاری که نام مکری را بار دیگر در کنار بزرگ‌ترین رویداد سینمایی جهان قرار می‌دهد.
این فیلم معمایی، چهارمین ساخته بلند مکری و نیز چهارمین اثری است که تاجیکستان در تاریخ سینمای خود به آکادمی اسکار معرفی کرده است. انتخاب آن پس از موفقیت‌های چشمگیر در جشنواره‌های معتبر جهانی صورت گرفت: نخست، دریافت جایزه آینده آسیا از جشنواره بین‌المللی فیلم هند، سپس حضور در جشنواره فیلم بوسان، و برنامه‌ریزی برای نمایش در جشنواره‌های فیلم لندن و شیکاگو.
«خرگوش سیاه، خرگوش سفید» محصول مشترک ایران، تاجیکستان و امارات است که با حمایت رسمی شرکت تاجیک‌فیلم در تاجیکستان به تولید رسیده است. این اثر با زبان‌های تاجیکی و فارسی ساخته شده و ترکیبی از بازیگران برجسته از دو کشور را در خود دارد؛ از جمله بابک کریمی، هستی محمایی، کبریا دیلوبووآ و بژن داولیاتوف. فیلمنامه را شهرام مکری و نسیم احمدپور نوشته‌اند و نگار اسکندرفر تهیه‌کنندگی پروژه را برعهده داشته است.
روایت فیلم در فضایی آمیخته با رئالیسم جادویی و طنزی ظریف، سه داستان به ظاهر مستقل را در بستری معماگونه درهم تنیده است.
یک وسیله سینمایی با ماهیتی مشکوک، تست بازیگری‌ای با انگیزه‌های پنهان، و حادثه‌ای جاده‌ای که سایه یک توطئه را بر سر شخصیت‌ها می‌افکند. همزمان، حضور چندین خرگوش به‌عنوان موتیف نمادین، لایه‌ای رازآلود به داستان اضافه کرده و برداشت‌های بلند مکری، ریتم یک‌دست، و ساختار روایی غیرخطی، امضای شخصی او را در قاب اثر تثبیت کرده است.
این فیلم با همکاری کمپانی دریم‌لب فیلمز تهیه شده و تاجیکستان امیدوار است با این انتخاب، برای نخستین‌بار بتواند به فهرست نامزدهای نهایی اسکار راه یابد؛ جایگاهی که تاکنون این کشور موفق به کسب آن نشده است.
کارنامه مکری پیش از این شامل سه فیلم بلند مطرح است: «ماهی و گربه» (۲۰۱۳)، برنده جایزه ویژه بخش افق‌ها در جشنواره ونیز؛ «هجوم» (۲۰۱۷)، نمایش داده شده در جشنواره برلین؛ و «جنایت بی‌دقت» (۲۰۲۰)، که علاوه بر حضور در ونیز، جایزه هیأت داوران جشنواره شیکاگو را کسب کرد.
با معرفی «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به اسکار، شمار فیلم‌سازان ایرانی حاضر در اسکار ۲۰۲۶ به چهار نفر رسید:
- «علت مرگ نامعلوم» ساخته علی زرنگار، نماینده ایران
- «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی، نماینده فرانسه
- «چیزهایی که می‌کشی» ساخته علیرضا خاتمی، نماینده کانادا
- و «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» ساخته شهرام مکری، نماینده تاجیکستان
مهلت ارسال آثار برای رقابت در نود و هشتمین دوره جوایز اسکار، فردا ۱ اکتبر (۹ مهر ۱۴۰۴) به پایان می‌رسد و تاکنون حدود ۸۰ کشور آثار منتخب خود را به آکادمی معرفی کرده‌اند. مراسم اسکار نیز در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۲۶ (۲۵ اسفند ۱۴۰۴) در لس‌آنجلس برگزار خواهد شد.