۳۱ اردیبهشت ماه در تقویم ایرانی به‌عنوان روز ملی اهدای عضو، اهدای زندگی نام‌گذاری شده است.
چرا اهدای عضو مهم است؟
تنها راه ادامه حیات برای بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته قلب و کبد و بهترین درمان برای مبتلایان به نارسایی کلیه، پیوند عضو می‌باشد. در هرسال تعداد زیادی از بیماران نیازمند به پیوند عضو که در لیست انتظارند، جان خود را از دست می‌دهند و این در حالی است که اعضای سالم افراد دچار مرگ مغزی ، زیر خاک مدفون می‌شوند.
چه کسی می تواند پس از مرگ، اهدا کننده عضو باشد؟
هرکس و در هر سن می‌تواند در صورت بروز مرگ مغزی و با رضایت بستگان، اهدا کننده عضو باشد، شرایط پزشکی فرد در زمان مرگ مغزی، تعیین کننده قابلیت وی برای اهدا خواهد بود. اعضای قابل اهدا: کلیه ها، کبد، قلب، ریه، لوزالمعده و روده. نسوج قابل اهدا: قرنیه، استخوان، سیاهرگ، غضروف، دریچه‌های قلبی، پوست و تاندون.
اهدای عضو از نظر شرعی و قانونی
حضرت امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۸ در پاسخ به استفتاء مجوز پیوند اعضا از فردی که دچار مرگ مغزی شده است و حیات وی غیرقابل برگشت است، فرموده‌اند: “بر فرض مذکور چنانچه حیات انسان دیگری متوقف بر این باشد با اجازه صاحب قلب یا کبد و امثال آن جایز است.”
اهدای عضو بر اساس قانون
” پیوند اعضای بیماران فوت شده و یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است “مصوب 1379/1/17 مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان امری قانونی است. “خانواده اهدا کننده بابت اهدا عضو هیچ‌گونه مبلغی دریافت نمی‌نمایند و گیرندگان اعضای پیوندی نیز بابت عضو دریافت‌شده هزینه‌ای نمی‌پردازند. هزینه انتقال بیمار به واحد فراهم آوری و نگهداری وی در آن بیمارستان و ترخیص به عهده وزارت محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
مرگ مغزی چیست؟
مرگ مغزی توقف کامل و برگشت‌ناپذیر همه فعالیت‌های مغز است که هیچ درمانی برای آن در دنیا وجود ندارد. فردی که دچار مرگ مغزی می‌شود هرگز قادر به زندگی دوباره نخواهد بود. در این حالت فرد نفس نمی‌کشد و به تحریکات در معاینه هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد.
مرگ مغزی چه تفاوتی با کما دارد؟
کما کاهش فعالیت در مغز است و احتمال برگشت هوشیاری وجود دارد. ولی مرگ مغزی، توقف کامل و برگشت‌ناپذیر در عملکرد مغز است و در واقع مغز در این شرایط، حیاتی ندارد. در حالت کما ممکن است شخص برای مدت طولانی زنده بماند یا هوشیار شود ولی در مرگ مغزی فرد حتما بعد از چند ساعت یا چند روز فوت خواهد کرد.
زندگی نباتی چیست و چه فرقی با مرگ مغزی دارد؟
این وضعیت تقریبا همیشه بعد از کما رخ می‌دهد. با اینکه شخص بیدار به نظر می‌رسد (چشمانش باز است) و دارای یک سری حرکات غیر ارادی اعضای خویش است، هیچ عملکرد ذهنی و شناختی ندارد. در واقع بیمارانی هستند که به‌دنبال آسیب شدید مغزی برای سال‌های متمادی زنده می‌مانند و به نظر هشیارند، بدون اینکه با محیط اطراف خود ارتباطی برقرار کنند.
چرا فرد دچار مرگ مغزی هنوز قلبش می‌تپد؟
قلب به دلیل دارا بودن سیستم خودکار در صورت رسیدن اکسیژن به آن تا مدتی می‌تواند به کار خود ادامه دهد. یک دستگاه تنفس مصنوعی می‌تواند این عمل اکسیژن رسانی را برای مدت کوتاهی تامین کند تا قلب به کار خود ادامه دهد. اما با وجود همه این تجهیزات نیز قلب تا مدت کوتاهی می‌تواند زنده بماند.
وضعیت سایر اعضا در مرگ مغزی
از زمان مرگ مغزی و از کار افتادن مغز عملکرد اعضای بدن یکی یکی مختل شده و در نهایت از کار می‌افتد. این مدت از چند ساعت تا چند روز متغیر است .به همین دلیل است که عمل اهدا اعضا هرچه سریعتر باید انجام گیرد. نکته: اگر شنیده‌اید که فردی برای مدت طولانی دچار مرگ مغزی بوده و بهبود یافته است باید بدانید که مسلما آن فرد در کما بوده است و به اشتباه اصطلاح مرگ مغزی در مورد وی بکار رفته است.
منبع: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
جهت تکمیل فرم اهداء عضو به آدرس سایت www.ehda.ir مراجعه نمائید.