رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در حال حاضر 43 درصد از تالاب‌های کشور پتانسیل تبدیل شدن به منشأ گرد و غبار را دارند و این بدان معناست که اگر شرایط تالاب مطلوب نباشد و نیاز آبی آن تأمین نشود، می‌تواند به کانون جدید گرد و غبار در کشور تبدیل شود.
به گزارش هفت‌گرد، صدیقه مدرس طباطبايي در گفت‌و‌گو با پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، اظهار کرد: تعیین و نظارت بر تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور، تهیه و اجرای برنامه‌های حفاظت و احیای تالاب‌ها، تهیه و اجرای برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها با رویکرد زیست بومی و پایش تالاب‌های کشور از اصلی‌ترین فعالیت‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از تالاب‌ها است.
وی عدم تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و کاهش آب ورودی به تالاب‌ها از منابع آب حوضه تالاب، تصرفات و تغییر کاربری‌های غیرمجاز اراضی تالاب و حاشیه تالاب‌ها، ورود و گسترش گونه‌های غیر بومی مضر یا مهاجم، ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی ناشی از اراضی کشاورزی، شهرها، روستاها و صنایع و رسوبات ناشی از فرسایش خاک حوضه، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و زیربنایی بزرگ مثل راهسازی، پتروشیمی، پالایشگاه، فرودگاه، خطوط انتقال انرژی در حوضه‌های تالابی بدون رعایت ملاحظات محیط زیستی، استفاده بی‌رویه و بیش از حد توان تجدیدپذیری تالاب مانند شکار و صید غیر مجاز و بی رویه و برداشت علوفه و سایر محصولات تالابی، تغییرات اقلیمی و نواقص و کمبودهای قانونی را از جمله چالش‌ها و تهدیدهای تالاب‌ها در ایران عنوان کرد.
وزارت نیرو مکلف به تخصیص نیاز آبی تالاب‌ها است
رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر ضرورت تامین به موقع نیاز آبی تالاب‌ها، تصریح کرد: با استناد به ماده 2 قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالاب‌ها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون، نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام کند.
وی افزود: در راستای اجرای قانون و با توجه به حساسیت و شکنندگی وضعیت منابع آب و محیط زیست در حوضه‌های آبخیز تالاب‌ها و رودخانه‌ها، همچنین به منظور حفظ سلامتی و پایداری و امکان ارائه خدمات اکوسیستمی توسط آنها، نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها مطالعه و برای سه وضعیت خشکسالی، نرمال و ترسالی تعیین و در قالب جداول توزیع ماهانه ارائه می‌گردد.
تعیین نیاز آبی تالاب‌ها و رودخانه‌ها به صورت حوضه‌ای
مدرس طباطبایی با اشاره به رویکرد حوضه آبخیزی وزارت نیرو در خصوص حجم منابع آب سطحی قابل برنامه ریزی برای مصارف محیط زیستی و پایداری جریان، اظهار کرد: از آنجا که پس از خاتمه مطالعات تعیین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌ها و پیگیری تخصیص و تامین آب توسط سازمان حفاظت محیط زیست، تامین آب مورد نیاز تالاب‌ها از سوی وزارت نیرو، به صورت حوضه ای صورت می‌پذیرد، شرح خدمات تعیین نیاز آبی محیط زیستی مصوب سازمان نیز به صورت حوضه‌ای تدوین شده است.
رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام اینکه در حال حاضر پروژه‌های تعیین نیاز آبی محیط زیستی 36 مجموعه تالابی و رودخانه‌ای خاتمه یافته و 14 مجموعه در دست مطالعه و یا تدقیق و بازنگری قرار دارد، گفت: تخصیص و تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور در طی جلسات مشترک کارگروه آب و محیط زیست با بخش‌های مختلف وزارت نیرو و روسای حوضه‌های نه گانه، بصورت مستمر در دست پیگیری قرار دارد.
وی اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست در راستای عمل به وظیفه قانونی مصرح در قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور، نسبت به تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها اقدام و نتایج مطالعات را بصورت رسمی به وزارت نیرو اعلام کرده است.
مدرس طباطبایی اضافه کرد: آنچه در این زمان ضروری به نظر می‌رسد، تدوین برنامه مدون و اجرای آن توسط وزارت نیرو در راستای تامین نیاز آبی مورد نیاز تالاب‌ها بصورت مستمر، به موقع و با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست است.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: به رغم جلسات، مکاتبات و پیگیری‌های انجام شده، همکاری ثمربخشی از سوی وزارت نیرو صورت نپذیرفته است و بعضا چنانچه اقدامی نیز صورت پذیرفته، بصورت کوتاه مدت و مقطعی بوده و پاسخگوی تامین نیاز محیط زیستی تالاب‌ها و جلوگیری از آثار تخریبی بلند مدت در آنها نیست.
رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست وضعیت فعلی تالاب‌های کشور را بیانگر عدم وجود اراده برای تامین نیاز آبی آنها توسط شرکت‌های آب منطقه‌ای وابسته به وزارت نیرو دانست.
وی با یادآوری این موضوع که عدم تامین نیاز آبی محیط زیستی، اثرات تخریبی بلند مدتی بر تالاب‌ها دارد، گفت: افزایش شوری آب تالاب، کاهش ظرفیت زیستگاهی، کاهش شدید توان حمایت کنندگی تالاب‌ها از معیشت جوامع بهره‌بردار و بومی و خشک شدن تالاب از مهمترین اثرات تخریبی عدم تامین نیاز آبی آنها است.
عدم تامین نیاز آبی، تالاب‌ها را به کانون‌های گرد و غبار تبدیل می‌کند
به گفته مدرس طباطبایی، یکی از آثار تشدیدی تخریب تالاب‌ها، تبدیل شدن بخش‌های وسیعی از بستر آنها به منشاء برداشت گرد و غبار و شدت بخشیدن به غلظت ریزگردها در اطراف تالاب است که در برخی موارد اثرات آن از مرزهای کشورها نیز عبور کرده و بخش‌های وسیعی از کره زمین را در بر می‌گیرد.
وی ضمن مرور برخی از ارزش‌های تالاب‌ها همچون حفاظت از تنوع زیستی و ذخایر ژنی وابسته به تالاب، تاکید کرد: بیشترین تنوع حیات و تولید ماده زنده در واحد سطح در تالاب‌ها صورت می‌گیرد.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: تالاب‌ها به موازات آنکه از جذاب‌ترین و بکرترین محیط‌های طبیعی اکوتوریسم و زیبایی‌شناختی و کنترل‌کننده طبیعی و موثر سیلاب‌ها و رسوبات حوضه خود هستند، در تنظیم اقلیم محلی و تلطیف هوا هم نقش دارند.
وی اشاره‌ای هم به نقش تالاب‌ها در تثبیت ازت و چرخه کربن داشت و گفت: تالاب‌ها تثبیت کننده بسیاری از مواد زائد و بار آلودگی بیولوژیکی و شیمیایی آب‌های سطحی ورودی به خود هستند.
تالاب‌ها خاستگاه انواع گیاهان دارویی، غذایی و صنعتی
رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: افزون بر اینکه تالاب‌ها تامین کننده آب کشاورزی و شرب و سایر نیازهای معیشتی مردم بومی هستند، خاستگاه انواع گیاهان دارویی، غذایی و صنعتی نیز به شمار می‌آیند.
وی با اعلام اینکه در حال حاضر تعداد 226 تالاب شامل تالاب‌های فهرست آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است، گفت: اکثر این تالاب‌ها که وسعتی در حدود 3.4 میلیون هکتار از کل مساحت کشور را در بر گرفتهاند، دارای برنامه‌های مدیریت و احیا هستند.
مدرس طباطبایی یادآور شد: از میان تالاب‌های فوق، تعداد 25 مجموعه تالابی از جمله تالاب‌های ارومیه، انزلی، میانکاله و خلیج گرگان، گاوخونی، ارژن و پریشان، شادگان و هامون با وسعتی حدود 1.4 میلیون هکتار از جمله تالاب‌های رامسر سایت ایران هستند.
42 تالاب ایران به منشاء گرد و غبار تبدیل شده است
وی افزود: از مجموع 226 تالاب ذکر شده، بالغ بر 42 تالاب کشور، منشاء گرد و غبار هستند که از جمله آنها می‌توان به تالاب‌های هورالعظیم، شادگان، ارومیه، هامون، میقان، صالحیه، بختگان و … اشاره کرد.
رئيس گروه منابع آب، پايش و آينده پژوهشي تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در پایان گفت: در حال حاضر 43 درصد از تالاب‌های کشور پتانسیل تبدیل شدن به منشأ گرد و غبار را دارند و این بدان معناست که اگر شرایط تالاب ها مطلوب نباشد و نیاز آبی آنها تأمین نشود، می‌توانند به کانون های جدید گرد و غبار در کشور تبدیل شوند.