اگر چهره شهرهای دیگر تغییر میکند، بهنظر میرسد زمان در ارگ بم متوقف شده است. تمدنها از بین میروند و ظهور میکنند، مناظر تغییر میکنند.
به گزارش هفتگرد به نقل از سیارک، در دوره هخامنشی، جایی بین سالهای ۵۷۹ تا ۳۲۳ قبل از میلاد، ارگ بم در ایران (در قسمت جنوب شرقی ایران مدرن) ساخته شده است. در فارسی مانند Arg-e-Bam به نظر میرسید و در ترجمه به معنی «یک قلعه عظیم ساخته شده از خاک رس» بود. تا به امروز ارگ بم بزرگترین و قدیمیترین سازه گلی جهان است.
این قلعه در استان کرمان در نزدیکی مرز با پاکستان واقع شده است. از یک قلعه نسبتاً بزرگ و یک ارگ داخلی تشکیل شده است. امروز کل این مجموعه ارگ نامیده میشود.
تاریخ شهر ابدی ارگ بم
قلعه و شهر قرنهاست که شکوفا شده است. ارگ بم یکی از بزرگترین مراکز تجاری در جاده بزرگ ابریشم بود. اینجا بود که از مهمترین مسیرهای تجاری عبور کردند. زندگی در اینجا کاملاً در جریان بود.
بنای اولیه هخامنشیان توسط اشکانیان و ساسانیان گسترش یافت. آنها دیوارهای جدید و استحکامات اضافی برای ارگ بم ساختند. در قرن ۷، این منطقه توسط اعراب فتح شد. در منابع اسلامی، اطلاعات مربوط به این قلعه تسخیرناپذیر از قرن دهم میلادی یافت میشود.
ارگ بم نوعی «شهر درون یک شهر» است. باستانشناسان تمام ویژگیهای یک زندگی راحت را در اینجا کشف کردهاند: بازارها، حمامها، ساختمانهای مسکونی و میادین. چندین مقبره باستانی و یک مسجد جامع که تا امروز باقی مانده است. سایر صفات غیرقابل انکار قدمت ایرانی نیز در اینجا وجود دارد – برجهای بادگیر ، برج های سرد یاچالا و کانالهای آبیاری زیرزمینی کیاریزا.
حمله به عشایر ترک و سپس مغولها در قرن دوازدهم ضربه بزرگی به رونق ارگ بم وارد کرد. زوال جاده بزرگ ابریشم، که از نیمه دوم قرن ۱۴ آغاز شد، نیز ارگ بم را تحت تأثیر قرار داد. مدت زمان کوتاهی این منطقه در زمان تامرلین احیا شد. اکنون فقط اثری از عظمت سابق ارگ بم باقی مانده است.
مردم همیشه در ارگ بم ساکن بودند. تنها در آغاز قرن ۲۰ ، زمانی که ساخت و ساز شهر جدید بم آغاز شد، روند زندگی در آن رو به زوال گذاشت. ساکنان به تدریج مهاجرت کردند. ابتدا آنها شروع به استقرار پادگان نظامی کردند. در سال ۱۹۳۲، پادگان نیز تخلیه شد و سرانجام ارگ بم متروک ماند.
استان کرمان ۷ اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو از جمله ارگ بم، باغ شاهزاده ماهان، دهکده صخرهای میمند در شهربابک، کویر لوت و سه قنات دارد و رتبه نخست ایران را از این حیث دارد.
این قلعه تقریبا ۲۰۰ هزار متر مربع مساحت چشمگیر را اشغال کرده است. ارگ بم با دیوارهای غیرقابل دسترسی به ارتفاع هفت متر احاطه شده است و محیطی به طول تقریبا دو هزار متر را تشکیل میدهد. تنها ورودی ارگ بم توسط برج ها محافظت میشود. چهارصد خانه و بناهای مختلف دیگر در داخل آن قرار دارد. در مرکز آن یک ساختمان ارگ با پادگان و کاخ فصول قرار دارد.
در ارگ بم تقریباً ۳۸ برج دیده بانی و یک خندق به عرض ۱۰-۱۵ متر وجود دارد. همهچیز با استفاده از همان فنآوری قدیمی ساخته شده است. از آجرهای رسی خشک شده در معرض آفتاب که روی لایههای خاک رس گذاشته شده بود استفاده میکرد. طاقهای گنبدی شکل قلعه چشمگیر قلعه شکل قلعه ماسهای افسانهای را به آن داده است.
این قلعه میتوانست هرگونه حمله را دفع کند و در برابر محاصرههای طولانی مقاومت کند. ارگ تنها یک دروازه داشت و در داخل آن باغها، مزارع، چاهها و کانالهای آبیاری قرار داشت. در چنین شرایطی، شهرت ارگ بم به دلیل عدم دسترسی مطلق به هیچوجه جای تعجب ندارد.
تمام ساختمانها در ارگ بم دارای ساختارهای خاص بودند که اصطلاحاً برجهای بادی نامیده می شدند. آنها هوا را با عبور از جریان آب تصفیه و تهویه میکردند. بنابراین ، اتاقها همیشه بدون گرد و غبار ، هوای خنک و مرطوب و تمیز بودند.
هجده سال پیش، زمین لرزه ۶.۶ ریشتری بیشتر ساختمانهای ارگ بم را ویران کرد. این یکی از وحشیانهترین بلایای طبیعی در ایران بود. بیش از حدود ۳۴ هزار نفر کشته و ۲۰۰ هزار تن زخمی شدند. ارگ بم نیز آسیب دید. جالبترین اینکه آن قسمتهایی که بازسازی شدهاند بیشترین آسیب را دیدهاند! بناهای باستانی که دست نخوردهاند تقریبا سالم ماندهاند!
مقامات بلافاصله بازسازی ارگ بم را آغاز کردند. کشورهایی مانند ژاپن ، ایتالیا و فرانسه درگیر این پرونده شدند. امروز قلعه به طورکامل بازسازی شده است. علیرغم اینکه امروزه بسیاری از بناها در ارگ بم جدید هستند، آنها دقیقاً همانطور که در دوران باستان بود همه را بازسازی میکنند.