نوجوانی در واقع حدفاصلی بین کودکی و جوانی است. عبور از جاده‌های پر پیچ و خم زندگی همیشه به آسانی ممکن نیست و در این میان دوران پرمخاطره نوجوانی از سخت‌ترین گذرگاه‌های مسیر زندگانی به‌شمار می‌رود.
به گزارش هفت‌گرد، این دوره آکنده از رفتارهای متناقض، غرایز توفان‌وار و تشنج‌زا می‌باشد. در عین‌حال این سنین نویدبخش تولدی دوباره در تمامی عرصه‌های جسمی، اجتماعی و ارزشی است، همچنین می‌توان از این ایام به‌عنوان «نقطه عطف زندگی» یاد کرد. به همین دلیل روان‌شناسان نوجوانی را با القاب و عناوینی همچون «دوران منفی»، «زندگانی تشنج‌انگیز»، «دوران توفان و فشار»، «تولد جدید» نام‌گذاری کرده‌اند.
سارا- جین بلک‌مور استاد علوم اعصاب شناختی کالج دانشگاهی لندن و نویسنده کتاب «خویشتن را از نو بیافرینیم: دنیای اسرارآمیز مغز نوجوانان» از هفت نکته که والدین باید درباره ذهن نوجوانان بدانند، می‌گوید.
۱. مغز نوجوانان در جریان دگرگونی عظیمی است
برخلاف آنچه مردم سال‌های سال باور داشته‌اند مغز نوجوانان در جریان دگرگونی‌های اساسی شدیدی است، مغز از هر دو جنبه ساختمان و کارکرد از کودکی تا نوجوانی مدام در جریان تغییر است و حدود نیمه دهه بیست‌سالگی است که کمی ثبات پیدا می‌کند. اگر فرزند نوجوان دارید یا با نوجوانان کار می‌کنید باید یادتان باشد که آنها در دوران تغییرات مهم مغز هستند. باید بدانیم که این تغییرات برای سازگاری بیشتر و به دلایل تکاملی اتفاق می‌افتد. آنها برای تبدیل شدن به بزرگسالانی مستقل باید این دگرگونی‌ها را از سر بگذرانند.
۲. رفتار نوجوانان بیشتر اوقات تحت تأثیر دوستان‌شان است
دوستان مهم‌ترین منبع اطلاعات و تأثیرگذاری در دوران نوجوانی هستند. اگر درباره خطراتی که نوجوانان را تهدید می‌کند و ما نگران آن هستیم فکر کنید، مانند سیگار کشیدن، زیاده‌روی در نوشیدن الکل یا استفاده از مواد مخدر همه مواردی است که به‌طور معمول برای نوجوانان به تنهایی پیش نمی‌آید اما همراه با دوستان چنین کارهایی احتمال بیشتری دارد. در دوران نوجوانی تأثیر و نفوذ اجتماعی به اوج خود می‌رسد.
۳. سخت از خواب بیدار شدن نوجوان‌ها دلیل بیولوژیکی دارد
والدینی که نوجوان دارند می‌دانند که عادت‌های خوابیدن در نوجوانان تغییر می‌کند. بچه‌های کوچک صبح‌ها زود بیدار می‌شوند و کاملاً سرحال هستند و شب هم زود می‌خوابند. این روال در دوران نوجوانی تغییر می‌کند، نوجوانان را صبح‌ها به سختی می‌توان از رختخواب بیرون کشید و شب‌ها هم به زور می‌خوابند. این موضوع دلایل گوناگونی دارد از جمله مشغول بودن بیشتر، تا دیروقت درگیر انجام تکالیف مدرسه بودن و انواع فعالیت‌های فوق‌برنامه یا معاشرت با دوستان و تلفن همراه.
علاوه بر همه اینها ما می‌دانیم که ساعت زیستی یا بیولوژیکی بدن آنها هم تغییر می‌کند. می‌دانیم که ملاتونین، هورمونی که شب‌هنگام باعث خواب‌آلودگی ما می‌شود، در نوجوانان دو ساعت دیرتر از دوران کودکی یا بزرگ‌سالی آزاد می‌شود. به همین دلیل نوجوانان کمتر احساس خواب‌آلودگی می‌کنند و علاقه‌ای ندارند که شب‌ها زود به رختخواب بروند و در نتیجه صبح‌ها هم بیدار شدن برای آنها سخت است. اگر نوجوان شما در تعطیلات آخر هفته تا لنگ ظهر در رختخواب می‌ماند دلیل بیولوژیکی دارد.
۴. خطرات طولانی‌مدت برای تندرستی نوجوانان را نمی‌ترساند
پژوهش‌ها نشان می‌دهد در نوجوانان بر خلاف بزرگسالان عوارض و خطرات طولانی‌مدت در زمینه سلامت یا عواقب قانونی تصمیم‌ها به اندازه نتایج اجتماعی کارهای خطرناکی که می‌کنند اهمیت ندارد. به دلیل اینکه روابط اجتماعی برای نوجوانان اولویت اول است. برای آنها مهم‌ترین چیز این است که دوستان‌شان درباره آنها چطور فکر می‌کنند.
۵. نوجوانان به حمایت برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نیاز دارند
می‌دانیم که بخش‌هایی از مغز نوجوانان که در جریان تحول اساسی است مناطق مربوط به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی و خودآگاهی و آگاهی از دیگران است. دگرگونی این مناطق از مغز که درگیر این جریان‌های شناختی هستند از دوران نوجوانی و حتی گاهی تا دهه دوم و سوم عمر ادامه پیدا می‌کند. این فرآیندهای شناختی در دوران نوجوانی به‌تدریج شکل می‌گیرند به همین دلیل نوجوانان در زمینه‌هایی مانند تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نیاز به همراهی دارند.
۶. در زمینه آموزش پاداش بیش از تنبیه اثر دارد
نوجوانان به پاداش‌های فوری بیشتر از تنبیه واکنش نشان می‌دهند. به همین دلیل کنار آمدن با نوجوانان کار آسانی نیست چه به‌عنوان والدین و سرپرست و چه به‌عنوان معلم به خاطر داشتن این نکته کمک بزرگی است.
۷. دوران نوجوانی فرصت مناسبی است
می‌دانیم که دردوران نوجوانی مغز با دگرگونی‌های اساسی روبه‌رو می‌شود و دوران تغییرات شدید و گذار از مراحل دشوار و همچنین دوران آسیب‌پذیری است، برای مثال نوجوانان در معرض ابتلا به بیماری‌های روانی قرار می‌گیرند. اما این دوران فرصت و موهبت هم هست. تغییراتی که در مغز روی می‌دهد ذهن را آمادهٔ دگرگونی‌ها می‌کند و باعث می‌شود این دوران از زندگی فرصت مناسبی برای یادگیری و خلاقیت و نوآوری و توان‌بخشی باشد. برای چنین تلاش‌هایی هیچ‌وقت دیر نیست.
