فصل مهاجرت پرندگان و سه چالش زیست‌محیطی

مدیرگروه انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان با اشاره به اینکه تابش نور در شب به شیشه‌ ساختمان‌ها برای پرندگان مهاجر خطای دید ایجاد می‌کند، گفت: سالانه بسیاری از پرندگان مهاجر بر اثر برخورد با ساختمان‌های شیشه‌ای که منابع نوری مصنوعی و متعددی در کنار آن‌ها وجود دارد، کشته می‌شوند.

به گزارش هفت‌گرد روز جهانی پرندگان مهاجر (World Migratory Bird Day) یک کمپین برای افزایش آگاهی و تاکید جهت حفاظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه آن‎‌ها است. هرساله دومین شنبه از ماه‌های می (اردیبهشت) و اکتبر (مهرماه) به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر شناخته می‌شود. امسال ۲۱ مهرماه روز جهانی پرندگان مهاجر زمستانی است که شعار «خاموشی چراغ‌ها برای بازگشت امن پرندگان مهاجر به خانه» برای آن انتخاب شده است و به گفته موسس و مدیرگروه انجمن پرنده شناسی و پرنده نگری طرلان نور زیاد و انعکاس نور بر شیشه و دیوارها باعث می‌شود سالیانه هزاران پرنده از بین بروند چون برخی پرنده‌ها در شب به یک منبع نور مانند ستاره‌ها، ماه و یا هر نور طبیعی دیگری که به طور غریزی به آن عادت کرده‌اند نگاه و به سمت آن حرکت می‌کنند.

علیرضا هاشمی در آستانه روز جهانی پرندگان مهاجر درباره نحوه مهاجرت و مسیریابی پرندگان اظهار کرد: برخی از پرندگان در روز و برخی نیز در شب مهاجرت می‌کنند. پرندگان در شب مسیر مهاجرت خود را بر اساس نورهایی مانند نور ستارگان تعیین می‌کنند اما آلودگی نوری بیش از حد این مسیریابی را دچار اختلال می‌کند.

وی افزود: همین آلودگی‌های نوری در کنار ساختمان‌های شیشه‌ای می‌تواند موجب انعکاس تصویر آسمان در شیشه شود و پرندگان با شیشه‌ها برخورد می‌کنند و تلف می‌شوند، یعنی اگر ساختمان‌ها بازتاب نور و نمای شیشه‌ای یا براق داشته باشند معمولا پرندگانی  که در شب مهاجرت می‌کنند چون تصویر آسمان را در آن می‌بینند و یا پرندگانی که در روز مهاجرت می‌کنند با دیدن تصویر آسمان و درخت در ساختمان‌ها با تصور اینکه در آسمان پرواز می‌کنند با ساختمان برخورد می‌کنند. این مسائل می‌توانند خیلی حادثه خیز باشند.

موسس انجمن پرنده شناسی و پرنده نگری طرلان ادامه داد: در واقع بسیاری از آسمانخراش‌های دنیا به دلیل اینکه شرایط را برای محیط زیست و پرندگان مناسب نکردند، هرساله چند هزار پرنده را طعمه مرگ می‌کنند.

وی ادامه داد: در بسیاری از مواقع نیز صنایع، چاله‌های نفتی، حوضچه‌های نفتی و مواد آلاینده دیگر را به صورت حوضچه روباز نگهداری می‌کنند و با تابش نور به این آلاینده‌ها سطح آن‌ها براق می‌شود و پرندگان این حوضچه‌ها را به عنوان یک بستر آبی تلقی می‌کنند و در آن‌ها فرود می‌آیند و اگر آلودگی محیطی شدید باشد و سریع بر آن‌ها تاثیر بگذارد، بلافاصله تلف می‌شوند و اگر این حوضچه‌ها، دارای مواد نفتی باشند به دلیل چسبندگی بالای نفت بعد از فرود روی آن گرفتار می‌شوند.

گرفتار شدن پرندگان در دام آلودگی‌های غذایی و آب و هوایی

به گفته هاشمی، علاوه بر آلودگی نوری که موجب تلف شدن پرندگان مهاجر می‌شود، آلودگی هوا، آلودگی آب و غذا و… نیز بر سلامتی پرندگان تاثیر می‌گذارد. ما در ایران چندان مطالعات عمیقی  روی پرندگان نداشته‌ایم ولی به دلیل سیستم تنفسی خاص پرندگان، آلودگی هوا تاثیرات مخربی بر آن‌ها می‌گذارد.

وی در پایان تصریح کرد: برخی آلودگی‌ها در تغذیه پرندگان وجود دارد چراکه برخی فلزات سنگین وارد بدن آن‌ها می‌شود و از بدن آن‌ها دفع نمی‌شود بلکه روی هم انباشته می‌شوند و پرنده را یکباره از پا در می‌آورند حتی اگر پرندگان تلف نشوند، بر زادآوری آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و در نتیجه موجب کاهش جمعیت آن‌ها می‌شود.

پرندگان مهاجر تنها به یک زیستگاه و کشور تعلق ندارند و مراقبت از آن‌ها و رعایت نکات محیط زیستی برای حفظ امنیت آن‌ها به یک اراده جمعی و اتحاد بین‌المللی نیاز دارد.