نسخ خطی از شاخصه‌های مهم هویتی ماست
مدیر مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: نسخ خطی یکی از شاخصه‌های هویتی و نقاط قوت ماست که در برجسته شدن تمدن و تاریخ ما در دنیا نقش مهمی دارد.
به گزارش هفت‌گرد، ابوالفضل حسن‌آبادی اظهار کرد: نسخ خطی به‌عنوان یکی از شاخصه‌های تمدن اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است و در تمام دنیا جایگاه خاصی دارد. به هر میزان که بتوان نسخ خطی را سازماندهی، مرمت و نگهداری کرد، به همان نسبت در حفظ تمدن و فرهنگ اسلامی و انتقال اطلاعات به نسل بعد عملکرد بهتری داشته‌ایم.
او در خصوص مراحل مرمت نسخ خطی خاطرنشان کرد: نسخه‌ها پس از اینکه وارد مجموعه شد، به لحاظ شکل و ویژگی‌های ظاهری دسته‌بندی و بررسی می‌شود. پس از بررسی‌های لازم که کارشناسان مرمت روی نسخ مزبور انجام می‌دهند، چند مرحله کار روی نسخه‌ها انجام می‌شود که تهیه شناسنامه مرمتی از نسخه اولین بخش از این فرایند است.
حسن‌آبادی بیان کرد: مرحله بعدی برنامه‌ریزی برای نگهداری نسخه و مرحله سوم گردگیری، آفت‌زدایی و اقدامات اولیه برای ثبات و نگهداری اثر است. پس از طی این سه مرحله اثر در نوبت مرمت قرار می‌گیرد. باید توجه داشت گاهی مرمت ساده است و گاهی نسخه خطی به بازطراحی نیاز دارد.
او تصریح کرد: مهم‌ترین قانون در مرمت نسخ خطی این است که نسخه باید همانطور که بوده، باقی بماند. در روند مرمت نسخ تغییرات باید به کمترین میزان برسد. هر بخش از اثر که نیاز به مرمت دارد، باید به همان شیوه نسخه بازسازی شود. دومین نکته این است که کار باید به درست‌ترین شکل ممکن انجام شود و از مواد اولیه مناسب استفاده شود.
مدیر مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: در مرمت نسخه‌ها از موادی استفاده می‌شود که به آن آسیب نرساند و نسخه ماندگار شود. همچنین سپردن کار به کارشناسان خبره با توجه به شرایط نسخه خطی ضروری است. برخی اصطلاحا نسخ تک‌نسخه است و آسیب رسیدن به آن راه جبران ندارد. سومین نکته این است که کار باید در وقت مناسب و سریع انجام شود و نسخه در اولین فرصت ممکن مرمت شود که بیشتر آسیب نبیند.
او در خصوص محیط نگهداری و مرمت نسخ تاریخی تصریح کرد: مواد اولیه، محیط، شیوه مرمت و مرمتکار تخصصی با توجه به جنس و نوع نسخه انتخاب می‌شوند. محیط استاندارد برای نسخ خطی دارای رطوبت حداقل ۲۵ درصد است. همچنین این نسخ باید دور از نور و در محیط سرد باشند.
حسن‌آبادی عنوان کرد: به صورت کلی نسخ دچار ۲ نوع آسیب‌دیدگی داخلی مانند قارچ و کپک و آسیب‌دیدگی خارجی مانند سوختگی، خیس‌خوردگی و خراب شدن ظاهر نسخه می‌شود. به آسیب‌دیدگی‌های داخلی آفت نیز گفته می‌شود.
او در خصوص وضعیت نگهداری و ذخیره نسخ خطی آستان قدس رضوی بیان کرد: در مرکز نسخ خطی آستان قدس حدود ۹۰ هزار نسخه خطی نگهداری می‌شود. این مرکز بزرگترین مرکز نسخ خطی کشور است که شامل نسخه‌های خطی، دست‌نوشته و بیش از ۲۳ هزار نسخه قرآن است.
مدیر مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: مجموعه نسخ خطی آستان قدس در کتابخانه مرکزی آن، کتابخانه‌های وابسته و مراکز دیگر نگهداری می‌شود. آستان قدس سابقه‌ای ۴۰۰ ساله در مرمت نسخ خطی دارد.
