مهندسی بافت‌های مصنوعی بدن با فناوری لیزر کم‌توان
پژوهشگران کشورمان در یک مطالعه مروری به بررسی لیزر کم‌توان به‌عنوان یک ابزار مناسب در مهندسی بافت و پزشکی بازساختی پرداخته‌اند؛ علمی که می‌تواند به تولید بافت‌ها و اندام‌های مورد نیاز بدن بینجامد.
به گزارش هفت‌گرد، امروزه، نارسایی بافت‌ها و اندام‌های بدن به دلیل بیماری، آسیب و یا نقص در رشد، به یک نگرانی عمده در نظام پزشکی، بهداشتی و اقتصادی جوامع بشری تبدیل شده است. در حال حاضر، اهدای بافت یا اعضاء بدن به‌عنوان یک راهکار درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این روش درمانی، یک فرایند پیچیده و چندرشته‌ای است که به دنبال یک مجموعه از معیارهای خاص تعیین‌شده و درنهایت منجر به یک عمل جراحی که نیازمند تخصص‌های گوناگون پزشکی است، می‌گردد. همچنین به دلیل کمبود افراد اهداکننده عضو، افزایش تعداد افراد در لیست انتظار پیوند و افزایش جمعیت بیماران نیازمند پیوند، وابستگی به بافت‌ها و اندام‌های اهدایی یک رویکرد عملی نیست. علاوه بر این، احتمال رد پیوند و ناموفق بودن درمان به دلیل پاسخ ایمنی فرد گیرنده، این روش را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند.
بنا بر گفته‌های متخصصان، برای رفع این نیاز پزشکی مهم، مهندسی بافت، به گزینه‌ای امیدوارکننده تبدیل شده است. مهندسی بافت و پزشکی بازساختی یک رویکرد چندرشته‌ای است که دانش و فناوری‌های مختلف ازجمله بیولوژی، شیمی، مهندسی، پزشکی، داروسازی و علوم مواد را برای ایجاد درمان‌ها و محصولات عملکردی، به‌منظور ترمیم یا جایگزینی بافت‌ها و اندام‌های آسیب‌دیده ترکیب می‌کند. مهندسی بافت یک فرایند چندمرحله‌ای و شامل مهندسی اجزای مختلفی است که برای تولید بافت‌ها یا ارگان‌های جدید مورد نظر، همکاری میکنند. در این خصوص، منابع سلول‌های بنیادی گوناگونی شناسایی شده‌اند که نقشی اساسی در بازسازی بافت دارند و ابزارهایی نیز مورد نیاز هستند تا بتوان به کمک آن‌ها این فرایند را به شکلی بهتر عملی کرد.
پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با همکاری یک مؤسسه پژوهشی کشور لهستان، دراین‌باره تحقیقی را انجام داده‌اند که در آن لیزردرمانی کم‌توان به‌عنوان دریچه‌ای نو در مهندسی بافت و پزشکی بازساختی مورد بررسی مروری قرار گرفته است.
در این پژوهش، محققان با مطالعه آخرین تحقیقات انجام‌شده در زمینه لیزر درمانی کم‌توان، به بررسی مکانیسم اثر تابش لیزر در سطح مولکولی و سلولی پرداخته و تأثیر آن بر تکثیر، تمایز و مهاجرت سلولی را مورد ارزیابی قرار داده‌اند.
نتایج این بررسی‌ها حاکی از تأثیر مثبت و وابسته به دوز لیزر بر تکثیر و مهاجرت انواع مختلف سلول‌های بنیادی و القاء تمایز این سلول‌ها به رده‌های سلولی مختلف مانند استئوبلاست، استئوکلاست، تنوسیت، نورون، سلول‌های اپی‌تلیال و… در اغلب مطالعات است.
به گفته سهیلا زمانلوی بنیسی، پژوهشگر مرکز تحقیقات سلول‌های بنیادی و سلول درمانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و ۶ همکار دیگرش در این تحقیق، «پزشکی بازساختی و مهندسی بافت با به‌کارگیری ترکیبی از درمان‌های نوین مانند سلول‌های بنیادی و لیزر درمانی کم‌توان قادر است با فراهم کردن بافت‌ها و اندام‌های سالم و عملکردی، کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد».
آن‌ها می‌افزایند: «امروزه محققان در حال انجام تحقیقات پایه و بالینی در زمینه پزشکی لیزر و فوتوبیولوژی، با هدف ایجاد روش‌های جدید تشخیصی و درمانی هستند. نتایج حاصل از مطالعات نشان می‌دهند که تأثیر لیزردرمانی کم‌توان بر تکثیر، تمایز و مهاجرت سلولی، به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر نوع، طول موج، انرژی و توان لیزر به‌کاررفته و همچنین نوع سلول تحت تابش است».
بر این اساس، انتخاب مناسب پارامترهای لیزردرمانی، تأثیر مثبتی بر تکثیر و تمایز سلول‌های کشت‌شده ازجمله سلول‌های بنیادی مزانشیمی دارد که در مهندسی بافت و پزشکی بازساختی بسیار حائز اهمیت است. لذا، تجزیه‌وتحلیل دقیق داده‌های تجربی موجود و جمع‌آوری آن‌ها تحت یک پایگاه داده سیستمیک و جامع، می‌تواند افق‌های جدیدی را در تحقیقات زیست پزشکی، فوتوتراپی و سلول درمانی بگشاید.
این یافته‌ها که استفاده از لیزر درمانی کم‌توان را به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های سیگنالینگ سلولی و همچنین یک روش درمانی ایمن و کارآمد در زمینه مهندسی بافت و پزشکی بازساختی، توصیه میکنند، در فصل‌نامه «لیزر در پزشکی» وابسته به مرکز تحقیقات لیزر در پزشکی جهاد دانشگاهی منتشر شده‌اند.
