کربن آبی چیست؟
حفاظت از جنگل‌های مانگرو به‌عنوان یکی از زیستگاه‌هایی که با جذب گاز دی‌اکسیدکربن از جو، آن را در ریشه‌های خود ذخیره می‌کند و موجب کاهش میانگین دمای سطح زمین و در نتیجه کاهش پیامدهای ناشی از افزایش دمای جهانی می‌شود، ضروری است.
به گزارش هفت‌گرد، کربن آبی (Blue carbon) نوعی کربن است که از اقیانوس‌ها و اکوسیستم‌های ساحلی به دست می‌آید. این کربن توسط مانگروها، شوره‌زارهای ساحلی، علف‌های دریایی و جلبک‌ها گرفته شده و به شکل زیست‌توده و رسوبات، ذخیره می‌شود.
زیستگاه‌های کربن آبی شامل جنگل‌های حرا، علف‌های دریایی، جلبک‌های دریایی، تالاب‌های شور و هورهای مناطق جزر و مدی هستند. این زیستگاه‌ها می‌توانند اقدام به ترسیب (روند ذخیره کربن موجود در هوا در خاک و گیاهان) و جذب دی‌اکسیدکربن به میزان ۱۰ برابر آنچه جنگل‌ها از روی سطح زمین ترسیب و جذب میکنند، نمایند.
با توجه به این‌که دی‌اکسیدکربن یکی از مهم‌ترین گازهای مسبب گرمایش زمین است، این اکوسیستم، گاز دی‌اکسیدکربن را در فرآیند فتوسنتز از جو جذب می‌کند و آن را در ریشه‌ها و ساقه‌ها و شاخه‌های خود ذخیره می‌کند و با این فرآیند، موجب کاهش میانگین دمای سطح زمین می‌شود.
کربن آبی می‌تواند از طریق حذف دی‌اکسیدکربن موجود در اتمسفر، موجب کاهش گرمایش جهانی و به تبع آن، موجب کاهش پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی شود.
محافظت از کربن آبی از دو جنبه حائز اهمیت است:
۱) دی‌اکسیدکربن موجود در جو می‌تواند مصرف شود و در گیاهان و جلبک‌های دریایی ذخیره شود و کربن قدیمی ذخیره‌شده در زمین آزاد نشود.
۲) علاوه بر این، این اکوسیستم مثل درختان مانگرو از جوامع کم‌نظیر گیاهی و حیوانی و نیز از سواحل در برابر طوفان‌ها محافظت می‌کند. درختان مانگرو و تالاب‌های استوایی و گیاهان دریایی در سواحل جهان، از این جهت بسیار حائز اهمیت هستند که از کیفیت آب‌های ساحلی و صید سالم و حفاظت از سواحل در برابر سیل‌ها و توفان‌ها صیانت میکنند.
این اکوسیستم‌های ساحلی برای کاستن از پیامدهای آب و هوایی و بهبود رفاه بشر ضروری هستند زیرا کربن موجود در اتمسفر و اقیانوس‌ها را از میان برده و آن‌را در گیاهان و رسوبات ذخیره میکنند که «کربن آبی» نامیده می‌شوند.
این درحالیست که برخی اکوسیستم‌های ساحلی روی زمین منابعی سرشار از کربن هستند اما در عین‌حال بسیار در معرض تهدید قرار دارند. این زیستگاه‌ها در معرض تخریب عمدی یا سهوی قرار دارند که این جنایت در حق بشریت است زیرا آنچه بر این امر مترتب می‌شود، انتشار کربنی است که قرن‌ها در اتمسفر و اقیانوس‌ها ذخیره شده و می‌تواند منبع گازهای گرمایشی باشد
کارشناسان برآورد کرده‌اند که سالانه حدود ۱.۰۲ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن از اکوسیستم ساحلیِ تخریب شده، آزاد می‌شود و این رقم برابر با ۱۹ درصد از انتشار گازهای ناشی از نابودی جنگل‌های استوایی جهان است و این در حالی است که این اکوسیستم یک ثروت اقتصادی و زیست محیطی گرانقدر است.
اولین بازتاب منفی نبود درختان مانگرو، در افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای نمود دارد. هنگامی‌که این درختان و دیگر اکوسیستم‌های ساحلی تخریب می‌شوند یا در معرض تخریب قرار می‌گیرند از آنها کربنی منتشر می‌شود که از قرن‌ها پیش در آنها ذخیره شده بود. ما می‌توانیم این منابع طبیعی را حفظ کنیم و بهره‌برداری مناسب‌تری از آن داشته باشیم. در همین‌حال می‌توانیم آنها را ویران کرده، به تعادل آنها آسیب وارد کنیم و از این طریق، تعادل حیات عادی روی زمین را برهم زنیم.
متأسفانه نقش مهمی که زیستگاه‌های ساحلی و دریایی در جذب دی‌اکسیدکربن از اتمسفر و ذخیره‌سازی کربن در رسوبات عمق دریا، گیاهان مانگرو، باتلاق‌های شور و مناطق حاوی جلبک‌های دریایی ایفا میکنند، امری است که آن‌طور که باید بدان توجه نشده است.
اقدام جهت افزایش تعداد زیستگاه‌های کربن آبی، از طریق احیای زیست محیطی این زیستگاه‌ها و توقف فرسایش و تخریب محیط زیست ساحلی که به طور مؤثر در انتشار کربن در اتمسفر نقش دارد از اقدامات اصلی در این زمینه به شمار می‌رود.
با توجه به نقش حیاتی اقیانوس‌ها در کاهش سریع مشکلات ناشی از تغییرات اقلیمی و سازگاری با مظاهر و عواقب آن، باید هر چه سریع‌تر به راهکارهای مبتنی بر اقیانوس‌ها در محدوده‌ای وسیع تکیه کرد.
در ادامه این مقاله که در “نشریه زیست‌محیطی سازمان منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریا” منتشر شده، آمده است: بهبود زیستگاه‌های کربن آبی و صیانت از تنوع زیستی موجود در آن، حذف روش‌های ماهیگیری از طریق کف‌روبی یا ترال و ممانعت از لایروبی عمق دریا در تمامی مناطق حفاظت شده دریایی، تخلیه مناطق ساحلی از تجهیزات صید، حمایت از پروژه‌هایی با هدف بهبود زیستگاه‌های اصلی کربن آبی مثل جنگل‌های حرا، علف‌های دریایی، باتلاق‌های شور و غیره، سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری و پرورشی آبزیان از طریق راهکارهای ابداعی کم کربن و دنبال کردن بهترین شیوه‌ها جهت کاستن از انتشار کربن ناشی از پرورش آبزیان، از اقدامات لازم در این زمینه به شمار می‌رود.
