انتشار دوره اول ردیف ویولن استاد حسین یاحقی با اجرای بهرنگ آزاده

کتاب «دوره اول ردیف ویولن استاد حسین یاحقی» به همراه اجرای آن در قالب یک لوح فشرده صوتی، توسط نشر خُنیاگر به مدیریت شهاب منا در مهرماه ۱۴۰۴ منتشر شد. این اثر شامل دوره اول ردیف حسین یاحقی در کوک «راست» بوده و جز دستگاه‌های «نوا» و «راست‌پنجگاه»، تمامی دستگاه‌ها و آوازها را دربر می‌گیرد.

حسین یاحقی (۱۳۴۷-۱۲۸۵) از خاندان اهل موسیقی در جهرمِ شیراز متولد شد. پدرش موسیقی‌دوست آماتور، و خواهرش فرخ‌لقا شاگرد برجسته حسین‌خان اسماعیل‌زاده (کمانچه) و سماع‌حضور (سنتور) بود. یاحقی آموزش کمانچه را نزد خواهر آغاز کرد و سپس به شاگردی حسین‌خان اسماعیل‌زاده درآمد و هشت سال نزد او به فراگیری ردیف دستگاهی پرداخت. در جوانی و با گرایش عمومی به ویولن، وی به توصیه ابوالحسن صبا نت‌خوانی آموخت و دوره‌های ردیف خود را برای ویولن تدوین کرد.

از حسین یاحقی پنج دوره ردیف برای ویولن برجای مانده است: دو دوره نخست (راست‌کوک و چپ‌کوک) پیش از ۱۳۳۰، دو دوره در حالت «افتاده» و دوره پنجم در کوک‌های مختلف. دوره حاضر، دوره نخست راست‌کوک زهی است.

در آرشیو خانوادگی یاحقی هفت نسخه کامل یا ناقص از دوره اول موجود بود؛ چهار نسخه به خط خود استاد (ناقص) و سه نسخه از شاگردانش (داوود آهن، غلامحسین نیکرویان) و یک پاک‌نویس توسط بهزاد یاحقی که کامل بودند. پس از بررسی تطبیقی، نسخه دست‌نوشته داوود آهن — که به گفته محمود یاحقی، فرزند دیگر استاد، حسین یاحقی در سال‌های پایانی تدریس از آن استفاده می‌کرد — مبنای ویرایش و بازنویسی قرار گرفت.

برای اجرای صوتی این ردیف، بهرنگ آزاده برگزیده شد؛ نوازنده‌ای که شاگرد استاد علی تجویدی بوده و با شیوه ویولن‌نوازی ایرانی وفادار به لحن اصیل، بی‌تأثیر از موسیقی عربی و ترکی، شناخته می‌شود. تسلط او بر ردیف‌های ویولن و تجربه تدریس در دانشگاه و آموزشگاه، انتخاب او را به‌عنوان بهترین گزینه تقویت کرد.

ضبط ویولن توسط آزاده در استودیوی خانگی انجام شد و هر مایه به صورت پیوسته اجرا گردید تا پیوستگی در ردیف‌نوازی حفظ شود. پس از ویرایش اولیه توسط آزاده، سیامک برقی در بخش‌های ضربی تنبک نواخت و صمد برقی میکس و مسترینگ اثر را انجام داد. تمبک‌نوازی با رویکرد سنتی قدیمی هماهنگ با فضای موسیقی دهه‌های گذشته اجرا شد.

اجرای ویولن با سرعتی متوسط بین آموزشی و هنری تهیه شد تا هم جنبه آموزشی حفظ شود و هم ظرایف اجراهای هنری رعایت گردد. در طول کار، نت‌های این مجموعه با همکاری شهاب منا و بهرنگ آزاده بارها بازبینی شد و پیش از انتشار در مجموع ۱۰ مرحله ویرایش و تصحیح انجام گرفت.

این پروژه از سال ۱۴۰۰ آغاز و پس از چهار سال، در مهرماه ۱۴۰۴ منتشر شد. کتاب و CD صوتی آن، ردیفی ارزشمند از میراث مکتوب و اجرایی موسیقی ایرانی را در دسترس هنرجویان و پژوهشگران موسیقی قرار می‌دهد و سهم مهمی در پاسداشت و انتقال شیوه اصیل ویولن‌نوازی ایرانی استاد حسین یاحقی دارد.