کیسه پلاستیکی؛ به خطر انداختن زندگی انسان و حیات وحش
کیسه پلاستیکی تاثیرات مخرب زیادی بر محیط زیست بر جای می‌گذارد. با توجه به اهمیت این موضوع روز ۱۲ جولای به‌عنوان روز جهانی بدون نایلکس نامگذاری شده است. در ایران نیز روز ۱۲ تیرماه به این امر اختصاص پیدا کرده تا توجه مردم به خطرات ناشی از مصرف کیسه‌های پلاستیک جلب و استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای فرهنگ‌سازی شود.
به گزارش هفت‌گرد، هر ایرانی روزانه به‌طور میانگین سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که متوسط عمر استفاده از هر کیسه تنها ١٢ دقیقه است، در حالی‌که برای حذف هر کیسه از طبیعت ۳۰۰ سال زمان نیاز است. علاوه براین ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی، سفره‌های پلاستیکی، بسته‌بندی‌های پلاستیکی در کشور به مقادیر زیاد تولید می‌شود زیرا سبک زندگی مردم در دهه‌های اخیر تغییر کرده است.
گرچه گسترش تولید و استفاده از پلاستیک به بهبود کیفیت زندگی کمک کرده اما عوارض این موضوع نیز گریبانگیر ما شده است؛ چراکه آلودگی ناشی از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف برای سلامتی انسان، جانوران و به‌طور کلی کیفیت محیط زیست خطرات زیادی به همراه دارد.
بر اساس آمارهای جهانی ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های پلاستیکی است و سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می‌کند. به گفته ژیلا مهدی آقایی، معاون سابق آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از زباله‌های تولید شده در کشور نیم میلیون تن به کیسه پلاستیکی اختصاص دارد یعنی هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶ درصد آن مستقیم وارد سطل‌های زباله می‌شود و براساس آمار «World Population Review» در سال ۲۰۲۱ ایران در رتبه ۱۷ تولید زباله‌های پلاستیکی قرار دارد.
مرگ دردناک حیوانات با بلعیدن پلاستیک
انواع پلاستیک‌ها از جمله کیسه‌های پلاستیکی به دلیل ترکیبات‌شان تجزیه ناپذیرند و صدها سال بدون آنکه تجزیه شوند در محیط باقی می‌مانند و مواد شیمیایی آنها به‌تدریج به خاک و آب راه پیدا میکنند و علاوه بر آلوده کردن آنها، حیوانات را قربانی میکنند و در نهایت وارد زنجیره غذایی انسان می‌شوند.
صدها مطالعه نشان می‌دهد کیسه‌های پلاستیکی و بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر، کشنده‌ترین مواد موجود در اقیانوس‌ها هستند و باعث از بین‌رفتن موجودات دریایی از جمله نهنگ‌ها، دلفین‌ها، لاک‌پشت‌ها و پرندگان دریایی در سراسر کره زمین می‌شوند. تورهای ماهیگیری دورریخته شده، دستکش‌های پزشکی و پلاستیکی در مقایسه با سایر زباله‌هایی که روانه اقیانوس‌ها شده‌اند و حیوانات به اشتباه آنها را می‌بلعند، بسیار کشنده‌اند.
به گفته محققان، بلع مواد پلاستیکی بزرگ‌ترین عامل تلف شدن موجودات دریایی و ۸۰ گونه جانوری مختلف در دنیا است که بر اثر بلعیدن هر یک از این مواد پلاستیکی با سرعت اتفاق نمی‌افتد و احتمالا بدون درد نیست. این یک روش بسیار وحشتناک مردن است.
فقدان قانون برای مدیریت پسماند پلاستیکی در کشور
به گفته حسن پسندیده، مدیر کل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط زیست ما به‌طور اختصاصی در کشور قوانینی را برای مدیریت پسماند پلاستیکی در کشور نداریم بلکه قانون مدیریت پسماند، آیین‌نامه اجرای آن و ضوابطی در این زمینه تدوین شده‌اند و همگی این قوانین و مقررات مدیریت پسماند پلاستیکی را در بردارند.
به گفته او صنایع پلاستیکی سهم زیادی در توسعه و رشد صنایعی چون خودرو، ساختمان، نساجی و الکترونیکی و بهداشت دارد و در صورتی‌که این مصنوعات به‌درستی مورد استفاده قرار نگیرند، تبدیل به چالش و معضل جدی برای محیط زیست خواهد شد
پسندیده اضافه می‌کند: در قانون مدیریت پسماند بر کاهش تولید پسماند تاکید دارد و اشاره می‌کند قوانینی مصوب شود که در فرآیندها، پسماند کمتری ایجاد شود و باید به سمت تولید کالاهایی برویم که بازیافت آنها آسان‌تر است.
پرداخت مالیات برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی
کیسه پلاستیکی به میزان زیادی در میادین تره بار و فروشگاه‌ها عرضه می‌شود اما بر اساس آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه پلاستیکی که در حال تدوین است، استفاده از کیسه پلاستیکی در این مراکز ممنوع می‌شود و مشتریان برای استفاده از این نوع کیسه‌ها باید مالیات پرداخت کنند.
باید توجه داشته باشیم که مصرف حداقلی از کیسه‌ها و ظروف و کالاهای پلاستیکی یک‌بارمصرف و جایگزین کردن محصولات پایدار مثل کیسه‌های پارچه‌ای، سبدهای خرید، سفره‌های پارچه‌ای، لیوان و ظروف غیرپلاستیکی و … می‌تواند بر کاهش آلودگی محیط زیست و جلوگیری از تخریب مناطق و چشم‌اندازهای طبیعی کشور بسیار موثر باشد.
با توجه به اینکه استفاده از کیسه پلاستیکی آسیب زیادی به محیط زیست و طبیعت وارد می‌کند و انسان نیز برای سهولت خرید و فعالیت‌های روزانه خود به سمت کالاهای پلاستیکی می‌رود، فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف این قبیل کالاها و ایجاد کالاهای جایگزین و سازگار با محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است.
