افزایش جمعیت آهوها خطری برای اکوسیستم ندارد
یک عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، افزایش جمعیت آهوها در جنوب کشور را باعث آسیب به اکوسیستم ندانست اما تغذیه آن‌ها از سایت‌های پسماند را باعث آسیب به کل حیات وحش دانست.
به گزارش هفت‌گرد، براساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست تا به امروز سه گونه آهوی ایرانی، هندی(جبیر) و کوهی گزارش شده است. قبل از دهه ۱۳۳۰ تعداد زیادی آهو در اغلب دشت‌های کویری زندگی می کردند اما به علت شکار بی‌رویه و تخریب و تغییر کاربری زیستگاه‌های آهو به باغات و اراضی کشاورزی نسل آن در بیشتر مناطق تحت مدیریت سازمان رو به کاهش گذاشته شده است.
بیشترین جمعیت آهوی کشور در مناطق موته و قمیشلو در استان اصفهان ، شیراحمد در استان خراسان رضوی و دشت سهرین در استان زنجان وجود دارد و استان اصفهان یکی از استان‌های شاخص از نظر وجود آهو است که در تمامی مناطق آن آهو وجود دارد.
انتخاب زیستگاه در سم‌داران متاثر از رفتار تولید مثلی همچنین شرایط بوم‌شناختی محل زندگی آنهاست. با توجه به روند کاهش جمعیت آهو، حفظ زیستگاه‌های مطلوب و گذرگاه‌های بین این مناطق ضروری است.
بر اساس سرشماری انجام گرفته توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۸۸ جمعیت آهو در حدود ۱۸ هزار راس برآورد شده است. آهو با توجه به اینکه در مناطق دشتی زندگی می کند بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از تخریب زیستگاه‌ها و تعارضات انسان ساخت قرار می‌گیرد و شکار آن نیز به لحاظ نوع زیستگاه آن راحت‌تر از گونه‌های دیگر مانند پازن، قوچ و میش است.
امروزه برعکس کاهش جمعیت آهو در کشور، در جزایر جنوبی جمعیت این گونه به علت شکار نشدن رو به افزایش است.
دکتر افشین علیزاده در گفت‌وگو با ایسنا درباره تعداد آهوهای جزایر جنوب کشور اظهارکرد: به علت نبود شکارچی طبیعی و عدم تعارض با محیط آهوها شکار نمی‌شوند و به همین دلیل جمعیت‌شان در این مناطق رو به افزایش است.
او افزود: تعدادی از آهوان را در گذشته به جزیره آورده و آن‌ها را رها کرده‌اند، بدین جهت جمعیت‌شان زیاد شده است و در حال حاضر در فکر انتقال آن‌ها به مکان‌هایی هستند که آهو کمتر دیده می‌شود.
علیزاده با بیان اینکه مشکل اساسی انتقال آهوان، بی‌اطلاعی از زیستگاه قبلی آن‌ها است و توضیح داد: به همین دلیل انتقال آن‌ها به مکان دیگر نیز معضلی است چراکه مسئله جریان ژن و تنوع ژنتیکی دارای اهمیت است. به عنوان نمونه اگر این آهوها متعلق به شیراحمد یا اسفراین باشند، رهاسازی آن‌ها در جایی دیگر جز این مناطق مسئله‌ای است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
این عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، افزایش جمعیت آهوها را مخاطره‌ای برای اکوسیستم ندانست و گفت: افزایش جمعیت آن‌ها مخاطره‌ای ندارد چراکه آهوان خود به جهت کمبود غذا، تولید مثل کم و نرزایی یا ماده‌زایی به تعادل می‌رسند. وقتی منابع محدود باشد، زایمان‌ها نیز کم می‌شود.
علیزاده. افزود: گونه‌ای مهاجم بهنام گیاه سُمن(کهور پاکستانی) در جزایر جنوب کشور وجود دارد. این گیاه ریشه بسیار عمیقی دارد و آب زیاد نیز باعث از بین رفتن آن می‌شود. آهوان به علت کوچک جثه بودن می‌توانند با رفتن در زیر این گیاه از آن به عنوان پناهگاهی برای حفاظت از خود در برابر گرما استفاده کنند.
او به جاذبه گردشگری این آهوها نیز اشاره کرد و گفت: بیشتر جزایر جنوب کشور به‌ویژه قشم، کیش و هرمز جزو اماکن گردشگری هستند و بازدیدکنندگان بسیاری دارند بنابراین آهوان نیز می‌توانند جاذبه گردشگری باشد.
علیزاده به استفاده از پسماندهای انسانی توسط حیات وحش اشاره و اظهار کرد: در همه جای دنیا استفاده از پسماند انسانی توسط حیات وحش وجود دارد. دردسترس‌ترین منابع برای تغذیه، پسماندهای انسانی هستند چراکه احتمال اینکه منابع غذایی بسیاری توسط انسان دور ریخته شود به‌ویژه در جزایر توریستی وجود دارد و حیوانات چالشی برای پیداکردن غذا ندارند. هضم غذایی که پسماند شده برای حیات وحش بسیار راحت است، بوی خوبی نیز برای آن‌ها دارد که جذب پسماند می‌شوند.
او افزود: اگر دفن، دفع، ذخیره یا انتقال پسماند به‌درستی صورت نگیرد حیات وحش بسیاری مانند سگ و موش جذب این پسماندها می‌شوند.
علیزاده این منبع را عامل انتقال بسیاری از بیماری‌های واگیردار و انگل‌ها دانست که باعث کاهش جمعیت و آسیب به حیات‌وحش می‌شوند.
او به ارائه پیشنهاداتی درباره جمعیت آهوهای جنوب کشور پرداخت و گفت: در مرحله اول باید مطالعات ژنتیک برای سنجش میزان همسانی یا قرابت ژنتیکی آن‌ها با دیگر آهوهای ایران انجام شود. در مرحله دوم وقتی قرابت پیدا شد، زنده‌گیری شوند و در هر مکانی که تعداد آهو کم بود، آهوان دارای قرابت ژنتیک از جنوب کشور زنده‌گیری و به این مناطق منتقل شوند.
این عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران به جنبه تبلیغات، آگاهی‌رسانی و آموزش برای بازدیدکنندگان در جزایر جنوب کشور اشاره کرد و توضیح داد: بروشورها در هتل‌ها یا محل اقامت می‌توانند عاملی برای آگاهی‌رسانی باشند که آهو چه نقشی در حفظ اکوسیستم و محیط زیست دارد، چند آهو و در چه مناطقی از ایران وجود دارند و چگونه باید از آن‌ها محافظت کرد.
او افزود: افراد بسیاری آهو را حیوانی زیبا و دارای گوشت لذیذ می‌بینند، به عبارتی به عنوان منبع تغذیه به آن نگاه میکنند اما آگاهی‌رسانی درباره این گونه بر کاهش این تفکر می‌تواند موثر باشد.
علیزاده در پایان به اهمیت نقش آهو در اکوسیستم اشاره کرد و گفت: آهو یکی از منابع غذایی بسیاری از گوشت‌خواران مانند گرگ و یوزپلنگ است. وجود آهو باعث خودداری این حیوانات از حمله به روستاها و فضاهای انسانی می‌شود چراکه وقتی صیدی برای صیاد نباشد به منبع دیگری مانند پسماند انسانی و بعضا خود انسان‌ها رو می‌آورند.
