رها تقی‌نیا؛ از تئاتر و موسیقی تا نخستین رقص رسمی زن و مرد در «نای جان»
به گزارش هفت گرد-کنسرت نمایش «نای جان» با اجرای حرکات فولکلور اقوام ایرانی و همراهی گروه «دف‌نوازان هوران»، شامگاه جمعه، ۱۱ مهرماه، در فرهنگسرای نیاوران به روی صحنه رفت.این اثر با کارگردانی مشترک رها تقی‌نیا و شهره خاتون، تهیه‌کنندگی رها تقی‌نیا و نویسندگی رامتین کاکاوندی خلق شده است.
به همین منظور باکارگردان نمایش نای جان خانم تقی نیا گفتگوئی انجام شد:
نای جان» اولین پروژه‌ای است که در آن زن و مرد به‌طور رسمی، بدون عنوان حرکات فرم یا نقش‌آفرینی، بلکه به‌صورت رقصنده روی صحنه حضور یافتند. این اثر با کارگردانی مشترک رها تقی‌نیا و شهره خاتون، تهیه‌کنندگی رها تقی‌نیا و نویسندگی رامتین کاکاوندی خلق شده است.
۱. ایده «نای جان» از کجا شکل گرفت؟
ایده از نگاه پژوهشی به ارتباط موسیقی نواحی ایران با زبان بدن و حرکات آیینی مردم شکل گرفت. با مشاهده مستقیم اجراهای محلی، به این نتیجه رسیدم که هم‌افزایی موسیقی زنده و حرکات فولکلور می‌تواند بستری بین‌فرهنگی و نمایشی قدرتمند ایجاد کند.
۲. ارتباط نام «نای جان» با اثر چیست؟
«نای» نماد ساز بومی و «جان» نماد مرکز احساس است. این ترکیب مفهوم «صدای روح جمعی» را منتقل می‌کند و مستقیماً به محتوای اجرای اثر پیوند خورده است.
۳. انتظار شما از حس مخاطب پس از اجرا چیست؟
هدف، ایجاد تجربه‌ای چندحسی است که مخاطب پس از خروج از سالن، همچنان اصوات و حرکات را در ذهن و بدن خود حمل کند؛ تجربه‌ای شبیه یک سفر فرهنگی درون‌سرزمینی.
۴. چگونه حرکات فولکلور انتخاب شدند؟
انتخاب‌ها براساس سه معیار انجام شد: اصالت در فرهنگ‌های محلی، امکان ارائه بر صحنه حرفه‌ای و هم‌نشینی با موسیقی. هر حرکت از منابع معتبر و هنرمندان بومی استخراج شد تا روایت اصیل باقی بماند.
۵. تعادل میان اصالت و نگاه مدرن چگونه حفظ شد؟
از مدل «بازآفرینی» استفاده کردیم؛ عناصر اصلی حرکات و موسیقی حفظ شد اما بازچیدمان آن‌ها با نور، دکور و ترکیب‌بندی صحنه معاصر انجام گرفت تا با مخاطب مدرن ارتباط برقرار شود.
۶. الهام روایی از داستان‌های بومی چگونه وارد اثر شد؟
داستان‌های فولکلور هر منطقه، به‌عنوان لایه دراماتیک حرکت، انسجام روایی و پیوند معنایی بین بخش‌های مختلف اجرا را فراهم کردند.
۷. نقش دف‌نوازی زنده در اجرا چیست؟
دف‌نوازی زنده راهبر زمانی و محرک اصلی کُرئوگرافی بود. ضربات دف ریتم هماهنگی گروه را حفظ کرده و انرژی آیینی اجرا را افزایش داد.
۸. هماهنگی بین طراحان و نوازندگان مناطق مختلف چگونه شکل گرفت؟
جلسات متعدد برای تطبیق سبک‌ها و تعیین نقاط اتصال موسیقی با حرکت برگزار شد و زبان مشترک هنری میان اعضا شکل گرفت.
۹. چندفرهنگی بودن گروه چه تأثیری بر تمرین‌ها داشت؟
این تنوع باعث دسترسی به منابع فرهنگی دست‌اول و همچنین چالش یکپارچه‌سازی زبان حرکتی–موسیقایی شد که با تمرین‌های مشترک برطرف گردید.
۱۰. همکاری با «دف‌نوازان هوران» چگونه بود؟
حضور گروه «هوران» کیفیت صوتی و انرژی صحنه را به اوج رساند و عمق آیینی بخش موسیقی را بیشتر کرد.
۱۱. بزرگ‌ترین چالش اجرای «نای جان» چه بود؟
ترکیب منسجم عناصر چندمنطقه‌ای با حفظ هویت هر بخش و کنترل هم‌زمان موسیقی، حرکت، نور و طراحی صحنه، نیازمند مدیریت پیچیده و چندبُعدی بود.
۱۲. آیا برنامه‌ای برای اجرا در شهرهای دیگر یا خارج از ایران دارید؟
بله، طرح گردش «نای جان» به‌عنوان رویداد سیّار فرهنگی تدوین شده و اجرای بین‌شهری و بین‌المللی در برنامه توسعه اثر قرار دارد تا تجربه فرهنگی ایران به مخاطبان جهانی منتقل شود.
