دانشمند ایرانی با آسپرین گیاهی به جنگ تغییرات اقلیمی می‌رود
پروفسور “کتایون دهش” دانشمند بیولوژی گیاهی از دانشگاه “کالیفرنیا ریورساید” با همکاری دو دانشمند دیگر از روش تولید “آسپرین” در گیاهان برای مقاوم‌سازی آنها و کمک به محصولات کشاورزی برای جان سالم به دربردن از تغییرات آب و هوایی بهره برده است.
به گزارش هفت‌گرد و به نقل از نیو اطلس، دانشمندان “کتایون دهش”، “ویلهلمینا ون دی‌ون” و “جین ژنگ وانگ” درک ما را از روش تولید “سالیسیلیک اسید” یا همان “آسپیرین” توسط گیاهان متحول کرده‌اند.
درست مانند ما انسان‌ها که آسپرین را برای کاهش سردرد مصرف می‌کنیم، گیاهان نیز داروی خاص خود را دارند که در مواقع فشار و استرس به آنها کمک می‌کند. این ترکیب آلی که به نام سالیسیلیک اسید شناخته می‌شود، به طور طبیعی زمانی تولید می‌شود که گیاهان با مواردی مانند خشکسالی و گرما مواجه می‌شوند و اکنون یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از این فرآیند برای محافظت از محصولات در مواجهه با افزایش دمای جهانی استفاده کرد.
“سالیسیلیک اسید” به طور طبیعی در گیاهان وجود دارد و در واقع ماده تشکیل دهنده آسپرین است، اما مدت‌ها قبل از اینکه داروی آسپیرین در قفسه‌های داروخانه قرار گیرد، از آن برای تسکین درد استفاده می‌شد. به عنوان مثال مصریان باستان برگ‌ها و پوست درختان بید را برای کاهش درد مفاصل جدا می‌کردند و “بقراط” پزشک یونانی نیز به توانایی این ترکیب در تسکین تب و درد اشاره کرده است.
اکنون نویسندگان این مطالعه جدید به دنبال درک بهتر روش تولید “سالیسیلیک اسید” و شرایطی هستند که باعث می‌شود گیاهان این کار را انجام دهند. این امر آنها را به سمت مواد شیمیایی به نام گونه‌های فعال اکسیژن(ROS) سوق داد که همه موجودات زنده در پاسخ به استرس محیطی تولید میکنند. یک مثال، پوست انسان است که در پاسخ به نور شدید خورشید که منجر به کک و آفتاب سوختگی می‌شود، سطوح بالایی از ROS تولید می‌کند، اما این ماده در سطوح پایین‌تر و ایمن‌تر، نقش مهمی ایفا می‌کند.
“جین ژنگ وانگ” از دانشگاه “کالیفرنیا ریورساید” توضیح می‌دهد: گونه‌های اکسیژن فعال در سطوح غیر کشنده مانند یک تماس اضطراری برای اقدام است که تولید هورمون‌های محافظتی مانند سالیسیلیک اسید را امکان‌پذیر می‌کند و در واقع ROS یک شمشیر دو لبه است.
دانشمندان از طریق آزمایش‌هایی بر روی یک گیاه نمونه به نام “آرابیدوپسیس” یا “رشادی” دریافتند که گرما، آفتاب بی‌امان و شرایط خشکسالی باعث می‌شود سلول‌های گیاه، یک مولکول هشدار دهنده به نام “MEcPP” تولید کنند. همانطور که این مولکول ساخته می‌شود، موجب تولید “سالیسیلیک اسید” می‌شود که نقش مهمی در محافظت از کلروپلاست‌ها که اندامک‌هایی هستند که در آن عمل فتوسنتز انجام می‌شود، ایفا می‌کند.
“ویلهلمینا ون دی‌ون” می‌گوید: گیاهان نیز درست مثل ما از مسکن برای تسکین درد و رنج خود استفاده میکنند.
امید این است که این دانش در مورد چگونگی تشکیل “سالیسیلیک اسید” برای کمک به گیاهان برای زنده ماندن در تغییرات آب و هوایی به کار رود. این دانش می‌تواند محصولات بادوام‌تری را ایجاد کند که می‌توانند دماهای بالاتر را تحمل کنند. همچنین مزایای آن ممکن است به بسیاری از جنبه‌های دیگر زیست محیطی گسترش یابد.
“کتایون دهش” نویسنده ارشد این مطالعه گفت: از آنجایی که “سالیسیلیک اسید” به گیاهان کمک می‌کند تا در برابر استرس‌هایی که با تغییرات آب و هوایی شایع‌تر می‌شوند، مقاومت کنند، افزایش توانایی گیاهان در تولید آن نشان‌دهنده گامی رو به جلو در به چالش کشیدن تأثیرات تغییرات آب و هوایی بر زندگی روزمره است.
وی افزود: این تأثیرات فراتر از تهیه غذا برای ما است. گیاهان با جداسازی کربن دی اکسید، هوای ما را تمیز میکنند، برای ما سایه فراهم میکنند و زیستگاه حیوانات متعددی را حمایت میکنند و مزایای افزایش بقای آنها بسیار زیاد است.
این تحقیق در مجله Science Advances منتشر شده است.
