از ایده تا راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی کتاب در وزارت ارشاد
طرح فروشگاه اینترنتی کتاب با محوریت کتابفروشی‌ها توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مرحله اجرا رسید.
به گزارش هفت‌گرد، کمبود ویترین کتاب و شبکه توزیع نامناسب یکی از موضوعاتی است که به شکل‌های مختلف در حوزه نشر و کتاب مطرح می‌شود و بسیاری از طرح‌ها از جمله نمایشگاه‌های کتاب چه استانی و چه مجازی با توجیح نبود ویترین و شبکه نامناسب توزیع اجرا شده‌اند. به نظر می‌رسد یکی از دلایل شکل‌گیری و رونق کتابفروشیهای آنلاین هم خلاء ناشی از این موجوع باشد. شکل‌گیری و استفاده از بستر اینترنتی برای فروش کتاب یکی از کارهایی است که دولت تمایل بسیاری برای حضور موثر در آن داشته است. مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل وقت خانه کتاب، در سال ۱۳۹۴ با طرح این موضوع گفته بود: «خانه کتاب بزرگ‌ترین بانک اطلاعاتی کتاب ایران را در اختیار دارد و بر همین اساس مهم‌ترین و تنها مرکز اطلاع‌رسانی کتاب در کشور محسوب می شود که مخاطبان از طریق تلفن یا اینترنت می توانند اطلاعات کتاب مورد نظر خود را از این بانک دریافت کنند.»
غلامی جلیسه در ادامه بیان کرده بود: «تا کنون از این بانک اطلاعاتی تنها برای اطلاع رسانی استفاده می شد اما به تازگی تصمیم گرفته شده تا این اطلاعات در اختیار چرخه اقتصاد نشر کشور نیز قرار داده شود» و بر اساس این تصمیم یک فروشگاه اینترنتی بزرگ در دست راه اندازی است که همه ناشران فعال کشور می توانند در این فروشگاه یک کتابفروشی ویژه کتاب های منتشر شده توسط انتشارات خود داشته باشند.»
این طرح مخالفانی در صنف و اتحادیه ناشران و کتابفروشان داشت. هرچند غلامی جلیسه نیز به نظر می‌رسد بعدها نسبت به این طرح خود چرخشی داشت، او همزمان با برگزاری نمایشگاه مجازی اخیر، در گفت‌وگویی با ایسنا در مقام کارشناس حوزه کتاب نسبت به این موضع خود چرخشی داشته و گفت: همه ما می‌دانیم چندین وب‌سایت داریم که دارند در طول سال و در بخش خصوصی فعایت میکنند، هزینه میکنند، مالیات و بیمه کارکنان خود را می‌پردازند و کار توزیع و فروش کتاب را به اقصی نقاط کشور انجام می‌دهند؛ مثلا سی‌بوک، کتاب فردا و گیسوم و… . یا اپلیکیشن‌هایی در بخش خصوصی فعایت دارند و کتاب را به صورت ای‌پاپ یا صوتی عرضه میکنند. این‌ها دارند دسترسی به کتاب را در اقصی نقاط ایران فراهم میکنند. حالا دولت به عنوان سیاست‌گذار آمده و حد واسط قرار گرفته و با نمایشگاه مجازی به یک نوع در مقابل بخش خصوصی قد علم کرده است یعنی با راه‌اندازی یک وب‌سایت فروش و عرضه کتاب‌های ناشران رقیبی برای بخش خصوصی شده است و با این کار عملا داریم فضای رشد کتابفروشیهای جدید را می‌بندیم.
اما یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش در مصاحبه‌ای با خبرنگاران ایسنا درباره طراحی نرم‌افزاری برای عرضه و فروش کتاب خبر داد و در توضیح آن گفت: «ما به بستر دائمی نیاز داریم که در طول سال بتواند به مردم خدمات فروش کتاب با اولویت حلقه‌های توزیع و فروش کتاب ارائه دهد. این اتفاقی است که دارد نهایی می‌شود. تست‌ها و آزمایش‌هایی انجام شده است. اگر این سامانه شکل بگیرد، نگاه ما به برخی از رویدادهای کتاب مانند طرح‌های فصلی و نمایشگاه کتاب و فروش در بخش مجازی متفاوت خواهد شد.»
حالا خانه کتاب از آغاز کار سامانه فروش با محوریت کتابفروشی‌ها خبر داده و نوشته است: «راه‌اندازی سامانه فروش کتاب در عصر استفاده گسترده از فناوری‌های نوین و فروش کتاب در فضای مجازی، بستری کارآمد در چرخه فروش کتاب محسوب می‌شود. این سامانه با اهدافی ازجمله تقویت اقتصاد صنعت نشر کتاب در کشور و بهینه‌سازی کارکرد اجزای این صنعت، تقویت و اصلاح حلقه توزیع و فروش کتاب در کشور، تسهیل در دسترسی به کتاب، حمایت از کتابفروشیهای سراسر کشور و ایجاد فرصت برابر در بین کتابفروشی‌ها، راه‌اندازی شده است.
در سامانه فروش کتاب، یارانه‌ها ازجمله یارانه‌های خرید و ارسال کتاب پیاده‌سازی می‌شود که در توزیع عادلانه یارانه‌ها هم نقش مهمی برعهده دارد. در این طرح، چرخه تولید و توزیع کتاب، روال منطقی و معمولی خود را طی می‌کند و با فعالیت این سامانه به انتهای زنجیره نشر توجه شده است. در نتیجه شیوه‌ای کارآمد در فروش کتاب توسط کتابفروشان خواهد بود».
این اطلاعیه می‌افزاید: «در سامانه طراحی‌شده خانه کتاب و ادبیات ایران برای فروش با محوریت کتابفروشی‌ها، این امکان فراهم شده که کتابفروشی‌ها در هر موضوعی بتوانند کتاب‌های خود را بارگذاری و به فروش برسانند. بنابراین این امکان وجود دارد که اگر کتابی به ویترین نرسیده و یا در کتابفروشی باقی مانده، در معرض دید طیف وسیع‌تری از افراد قرار گیرد و احتمال خرید آن کتاب‌ها بالاتر برود.
در سامانه فروش کتاب، این امکان فراهم می‌شود که خریداران بدون مراجعه حضوری به کتابفروشی‌ها نیز بتوانند از طریق بستر مجازی، موجودی کتاب‌های کتابفروشی‌ها را ببینند و آثار مورد نظر خود را بخرند. از این طریق، گروه جدیدی از خریداران کتاب به کتابفروشی‌ها افزوده می‌شود. ضمن اینکه این امکان فراهم شده که همزمان به‌صورت حضوری هم کتابفروشی‌ها فروش داشته باشند، اما با فروش مجازی، سبد فروش جدیدی برایشان ایجاد شود.»
هر کتابفروشی که حداقل امکانات حوزه فناوری اطلاعات را داشته باشد، می‌تواند در این طرح حضور داشته باشد. بسیاری از کتابفروشی‌ها امکان فروش مجازی یا سایت مستقل ندارند که در این‌صورت می‌توانند برای فروش مجازی از این سامانه استفاده کنند.
توجه به مخاطبان کتاب در مناطق کم‌برخوردار از کتابفروشی از دیگر اهداف اصلی طراحی این سامانه بوده است. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق این سامانه از نزدیک‌ترین کتابفروشی محل زندگی خود به‌صورت حضوری و غیرحضوری خرید داشته باشند.»
