گرانی مداوم دارو، عدم همکاری پزشکان و کندی اینترنت؛ طرح دارویاری چندان موفق نیست!

یکی از مهم‌ترین معضلات بهداشت و درمان در کشور ما حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت مداو دارو است. که گرچه دولت با طرح دارویاری تلاش کرده این مشکل را به‌نحوی حل کند، اما به نظر می‌رسد گرانی و گاهی نبود دارو، تاثیرات منفی خود را روی این طرح گذاشته و تا حدود زیادی آن‌را ناکارآمد کرده است.

هفت‌گرد به مناسبت روز داروساز، گفت‌وگویی اختصاصی داشته است با  دکتر آذین‌دخت زرند، دکترای حرفه‌ای داروسازی که از منتقدان طرح دارویاری است.

دکتر زرند با اشاره و تاکید بر این‌که به‌طور کلی، هر مبحثی که مربوط به دارو و درمان می‌شود، مدتی است برای بیماران به یک معضل بزرگ تبدیل شده، در مورد مسئله دارویاری چنین می‌گوید: با این‌که طرح دارویاری در مجموع یک سری نکات مثبت دارد که نمی‌توان آنها را انکار کرد. اما باید این نکته مهم را در نظر بگیریم که در مجموع این طرح تنها برای بیمارانی مفید بوده که به طور مرتب و روتین به پزشک مراجعه کرده و نسخه آنها توسط پزشک تمدید می‌شود و بیمه هم در این طرح برخی دارو ها را تحت پوشش قرار داده است. اما داریم بیمارانی را که به دلیل مشکلات مالی امکان مراجعه روتین و مرتب به پزشک را ندارند و ناچارند داروی خود را به‌صورت آزاد تهیه کنند، به‌ویژه در مورد داروهای قلبی و عروقی و دیابت. این بیماران به معاینه‌های روتین نیاز دارند و البته برخی از بیماران توان مراجعه روتین به پزشک را ندارند و نسخه آنها توسط پزشک در سیستم الکترونیکی ثبت نمی‌شود. این بیماران ناچار هستند داروی خود را به‌صورت آزاد تهیه کنند و دارویاری آنها را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.

دکتر زرند با تاکید بر این‌که این بیماران که تعداد آنها زیاد هم هست به دلیل گرانی مداوم داورها، اغلب این بیماران در تهیه دارو به مشکل برمی‌خورند و ممکن است حتی درمان خود را قطع کنند یا به‌صورت مرتب دارو تهیه نکنند، ادامه می‌دهد: دارو مدام در حال گران شدن است و ما باید به‌صورت گاهی حتی روزانه یا هفتگی قیمت جدید داروها را گاهی تا 200 درصد افزایش قیمت دارند، به سیستم وارد کنیم تا بیمه‌ها مطلع شده و تقبل کنند. بنابراین بازهم این بیمار است که از رسیدن به داروی خودش عقب می‌ماند. چون قیمت دارو ثبات ندارد و داروخانه و بیمه باید اطلاعات قیمتی خود را آپدیت کنند و این مسئله زمان می‌برد؛ این‌را هم در نظر بگیرید که گاهی به دلیل کندی و یا قطعی اینترنت، ممکن است این پروسه چندین رو طول بکشد، در حالی‌که بیمار قلبی و عروقی یا دیابتی باید به‌طور مرتب دارویش را مصرف کند و فاصله‌ای بین مصرف دارو نیفتد.با توجه به این شرایط، طرح دارویاری تنها برای بیمارانی مناسب است که توان مالی مراجعه مرتب به پزشک را دارند که البته اینها هم درگیر مشکل قطعی سیستم و کندی سرعت اینترنت می‌شوند.

در مجموع من به‌عنوان دکتر داروساز، این طرح را چندان موفق نمی‌دانم چون کارشناسی‌های لازم در مورد این صورت نگرفته و در نتیجه بسیاری از بیماران نمی‌توانند از آن استفاده کنند. به این مشکلات اضافه کنید معضل افزایش قیمت دارو و عدم ثبات آن را. گرانی مداوم دارو باعث می‌شود که مثلا بیمه‌ها و یا نیروهای مسلح، ناچار شوند سایت‌های خود را آپدیت کنند و این عمل زمان‌بر است.آنهم اگر با مشکل اینترنت مواجه نشوند. 

دکتر زرند در مورد نحوه برخورد پزشکان با سیستم نسخه الکترونیکی می‌گوید: متاسفانه بسیاری از پزشکان علاقه‌ای به استفاده از سیستم نسخه الکترونیک ندارند و هنوز نسخه کاغذی دست بیمار می‌دهند. حتی پزشکان بسیار معروفی داریم که تابع نسخه الکترونیکی نیستند و با تمام اصرارهایی که روی این مسئله هست، نمی‌پذیرند و همکاری نمی‎کنند همچنان که زیر بار استفاده از دستگاه پوز هم نمی‌روند.

او اضافه می‌کند که حتی اگر پزشک هم بپذیرد و نسخه الکترونیک برای بیمار بنویسد، بازهم بیمار با مشکلاتی درگیر است، اولین مشکل این است که آیا آن دارو تحت پوشش بیمه هست یا نه. اگر دارو تحت پوشش نباشد، در شرایط گرانی روزافزون دارو، ممکن است اصلا بیمار از خیر دارو بگذرد.

زرند در مورد تقسیم و توزیع ناعادلانه دارو در داروخانه‌ها می‌گوید: متاسفانه در مورد توزیع برخی از داروهای خاص، عدالت بین داروخانه‌ها رعایت نمی‌شود، حتی اگر پزشک همکاری کند و نسخه الکترونیک بنویسد، دارو هم تحت پوشش بیمه باشد، اما شرکت‌های داروسازی، به همه داروخانه‌ها به میزان یکسان دارو نمی‌دهند یا به برخی داروخانه‌ها برخی داروها اصلا نمی‌دهند و دلیل‌شان هم طبقه‌بندی و میزان امتیاز داروخانه هاست از سوی سازمان غذا و دارو. در حالی‌که مسئله کاملا ارتباطی و رانتی است چون اصلا بازرسی و نظارتی وجود ندارد که سطح داروخانه و امتیاز آن برای تخصیص دارو تعیین شده و به‌عنوان داروخانه منتخب معرفی شود تا بتواند داروهای مختلف را از شرکت‌ها دریافت کند. بنابراین و وقتی بیمار مراجعه می‌کند، داروخانه ناچار است او را به داروخانه‌های دیگر ارجاع بدهد.که این خودش برای بیمار یک‌بار اضافه است که ممکن است برای دریافت داروی خودش گاهی به چند داروخانه در سطح شهر مراجعه کند.

دکتر زرند در مورد یکی دیگر از مشکلات نسخه الکترونیکی می‌گوید: دریافت دارو با این روش برای داروخانه و بیمار بسیار زمان‌بر است به این دلیل که وقتی داروخانه، مرجع و مرکزی باشد، حتما داروخانه شلوغی است، برای نسخه الکترونیک باید از بیمار کد ملی گرفته شود، از نسخه پرینت گرفته شود، در سایت بیمه مشخص شود که این دارو تحت پوشش هست یا نه و یا اصلا دارو موجود هست یا نه. ضمن این‌که کندی سرعت اینترنت و قطعی آن، به مدت انتظار بیمار اضافه می‌کند و باعث شلوغی و تراکم در داروخانه‌های مرکزی و دولتی می‌شود. ببینید نهایت حرف من این است که نه طرح دارویاری و نه نسخه الکترونیک، هیچکدام واقعا مشکلی از بیماران حل نکرده و باعث نشده که بیمار راحت به داروی خود برسد. با یک ورقه نسخه کاغذی، معمولا سرعت راه انداختن بیماران بیشتر بود. بازهم گرانی روزانه دارو را تکرار می‌کنم که گاهی باعث درگیری بیمار با داروخانه می‌شود، چون بیمار فکر می‌کند این داروخانه است که دارو را گران کرده است.

دکتر زرند تاکید می‌کند زمانی‌که دارو با ارز دولتی تهیه می‌شد و در اختیار داروخانه‌ها قرار می‌گرفت، حداقل مشکل گرانی روزانه و هفتگی دارو را نداشتیم. الان بزرگ‌ترین مشکل داروخانه‌ها و بیماران، عدم ثبات قیمت دارو است. گاهی حتی یک داروی مسکن معمولی به‌طور روزانه افزایش قیمت پیدا می‌کند و موجب درگیری بیمار و داروخانه و یا انصراف بیمار از خرید دارو می‌شود.

در نهایت دکتر زرند معتقد است که دو طرح دارویاری و نسخه الکترونیک آنهم در حالی‌که قیمت دارو هیچ ثباتی ندارد، بار مضاعفی بر دوش بیماران است و تعداد کمی از بیماران می توانند از این دو طرح استفاده کنند.