مساجد فارس از پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» حذف می‌شوند؟
جمعی از فعالان میراث فرهنگی فارس نسبت به حذف مساجد این استان از پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» هشدار داده‌اند. اما مدیرکل ثبت آثار تاریخی با رد این موضوع، تأکید کرد که پرونده «مساجد ایرانی» همچنان در حال تکمیل مستندات است و مسجد نصیرالملک و دیگر مساجد منتخب شیراز در جمع نامزدهای اصلی قرار دارند.
به گزارش هفت گرد به نقل از ایسنا، گروهی از فعالان میراث فرهنگی استان فارس در متنی که در اختیار خبرنگار قرار دادند، نسبت به سرنوشت پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی این استان هشدار داده و بر این ادعا هستند که نخستین شانس برای ثبت جهانی یک اثر در بافت تاریخی شیراز به دلیل توقف در روند تخصیص بودجه از دست رفته است.
به گفته فعالان میراث فرهنگی، «زمستان ۱۴۰۳ نشست انتخاب مساجد کشور در قالب «پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی» در شیراز برگزار شد و نمایندگان ۲۵ استان حضور یافتند. پس از بازدید مدیر پرونده از هشت مسجد منتخب فارس، سه مسجد وکیل، نصیرالملک و جامع نی‌ریز به‌عنوان مساجد اصلی، و سه مسجد عتیق، نو و جامع داراب به‌عنوان مساجد الحاقی برگزیده شدند.
دفتر ثبت جهانی معاونت میراث فرهنگی چهار مشاور برای گردآوری اطلاعات طبق شرح خدمات وزارتخانه برگزید، اما با وجود آغاز فعالیت از بهار ۱۴۰۴، نبود قرارداد و اعتبار مالی موجب توقف کار شد. نامه‌های اداره‌کل میراث فارس به وزارتخانه میراث فرهنگی برای تأمین بودجه بی‌پاسخ ماند و حتی مکاتبه وزارت میراث فرهنگی با استاندار فارس نیز راه به جایی نبرد. به گفته این فعالان، در نتیجه مساجد ایرانی فارس در گلوگاه حذف از پرونده ثبت جهانی باقی مانده و مطالبه مردم شیراز برای تنها یک ثبت جهانی در بافت تاریخی این شهر باز هم از دست رفت.»
با این وجود، علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث فرهنگی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به دنبال ابهام مطرح شده به خبرنگار گفت: «چنین موضوعی صحت ندارد. در حال حاضر چندین استان درگیر این پرونده هستند و تعداد مساجد مشخص شده است، تعدادی در دستور کار هستند و حتی تعدادی مسجد جدید مطرح شده‌اند. برخی از مشکلات قابل رفع است و برخی دیگر نیازمند حمایت‌های بیشتری است.»
او ادامه داد: «در شیراز هم همانند دیگر استان‌ها، یکی دو مسجد شاخص مانند نصیرالملک وجود دارد که جزو نامزدهای اصلی ما هستند. پرونده، در حال انجام امور نرم‌افزاری و تکمیل اطلاعات است. در حوزه‌هایی مانند تهیه تصاویر و مسائل فنی مربوط به سامانه‌های گرافیکی، همکاران استان‌ها که مشخص شده‌اند، در حال انجام کارهای لازم هستند و در این زمینه مشکل خاصی وجود ندارد.»
ایزدی همچنین گفت: «خوشبختانه در کشور نوعی فضای رقابتی برای معرفی بناها شکل گرفته است و ما به این رقابت احترام می‌گذاریم. هر روز از استان‌ها و شهرستان‌های مختلف مکاتبات و تماس‌هایی داریم که درخواست میکنند مسجد، خانه یا کاروانسرای خاصی به پرونده‌های جهانی افزوده یا ثبت شود. ما این علاقه‌مندی را ارج می‌نهیم، اما ناچاریم معیارهایی را که یونسکو برای پذیرش آثار تعیین کرده است رعایت کنیم. تعریف دقیق این معیارها ضروری است تا پرونده قابلیت پذیرش در یونسکو را داشته باشد.»
پرونده «مساجد ایرانی» یکی از گسترده‌ترین پروژه‌های وزارت میراث فرهنگی برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال‌های اخیر است.
مطالعات مقدماتی این طرح حدود دو سال پیش آغاز شد و تاکنون فهرست‌های گوناگونی از مساجد منتخب ارائه شده است. در مقطعی سخن از ۳۴ مسجد در ۱۲ استان بود و سپس در گزارش دیگری از ۳۲ مسجد در ۱۴ استان نام برده شد. بنابر آنچه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از این پرونده اطلاع داده است، استان اصفهان بیشترین سهم را در این پرونده دارد و پس از آن استان‌های فارس، کرمان، خراسان، یزد، قزوین و چند استان دیگر قرار گرفته‌اند.
طبق گفته مدیران پروژه، مستندسازی، مرمت، رفع موانع در عرصه و حریم، تهیه عکس‌های هوایی و جمع‌آوری داده‌های فنی برای هر مسجد از مراحل ضروری این پرونده است. همچنین لازم است وضعیت حفاظتی بناها با معیارهای یونسکو، از جمله «اصالت» و «تمامیت»، منطبق شود.
مسئولان دفتر ثبت در وزارت میراث فرهنگی اعلام کرده‌اند اگر روند تأمین منابع و تکمیل مستندات مطابق برنامه پیش برود، پرونده «مساجد ایرانی» امسال به یونسکو ارسال می‌شود.
