از نظرسنجی برای انتخاب محل نمایشگاه تا ماهیت نمایشگاه کتاب تهران

یاسر احمدوند رئیس نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در نشست خبری شنبه هفدهم اردیبهشت گفت: نمایشگاه امسال نمونه بارز آگاهی جمعی و غلبه سلامتی بر مرگ و نشانه زایندگی و پویایی فرهنگی است. در دو سال گذشته حوزه نشر آسیب بسیار دید اما آمار و ارقام حوزه فرهنگی قابل افتخار است.

به گزارش پایگاه خبری هفت گرد، صبح شنبه هفدهم اردیبهشت نشست خبری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس این دوره نمایشگاه و علی رمضانی قائم مقام نمایشگاه در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست علی رمضانی اظهار داشت: امیدواریم بعد از دو سال برگزاری مجازی نمایشگاه مجازی کتاب، افق جدیدی در حوزه کتاب و کتابخوانی برای فعالان و مهمتر از همه مردم رقم بزنیم. پس از آخرین تجربه برگزاری نمایشگاه، رغبت عمومی و تشنگی در میان مردم و همه اهالی حوزه نشر نسبت به  نمایشگاه کتاب شکل گرفته بود و از آنجا که نمایشگاه کتاب در این زمان به عنوان الگوی برتر زیست با کرونا و انجام فعالیت‌های اجتماعی در ایام همه گیری ویروس به شمار می‌رود، نیازمند یک تلاش جمعی و رعایت شیوه‌‌نامه‌ها برای برگزاری هرچه بهتر نمایشگاه هستیم. 

یاسر احمدوند در ادامه این نشست گفت: نمایشگاه امسال نمونه بارز آگاهی جمعی و غلبه سلامتی بر مرگ به وسیله مطالعه و نشانه زایندگی و پویایی فرهنگی است. اگرچه در دوسال گذشته و به‌واسطه بیماری، حوزه فرهنگ و نشر آسیب بسیار دیده اما آمار و ارقام حوزه فرهنگی قابل تقدیر و افتخار است زیرا در سال گذشته با انتشار 113 هزار عنوان کتاب جدید، رکورد عناوین کتاب در سال‌های گذشته شکسته شد و این بهترین نشانه فعالیت و تلاش پدیدآورندگان حوزه نشر از نویسندگان تا تولید کنندگان و ناشران است.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: نمایشگاه کتاب به عنوان محلی برای ارائه آخرین دستاوردهای جامعه فکری و فرهنگی شناخته می‌شود و برگزار نشدن این نمایشگاه در سومین سال پیاپی تصمیم درستی نبود. رویکرد دولت در حوزه فرهنگی، امکان و ایجاد بستر برای انتشار افکار و عقاید مختلف تا حداکثر ممکن است بر همین اساس نمایشگاه کتاب امسال نیز میزبان حضور گسترده مردم و علاقمندان به حوزه فرهنگ و نشر خواهد بود. بیش از 70 سازمان اعم از بانک صادرات، پست، سازمان شهرداری تهران در بخش‌ها و معاونت های مختلف، گمرک، نیروی انتظامی، سازمان صدا و سیما، رسانه‌ها اعم از خبرگزاری و مطبوعات و نشریات و در نهایت هم ناشران به طور ویژه با تلاش و همکاری مضاعف تلاش کردند نمایشگاه امسال به شکل منحصر بفرد اجرایی شود.

حضور بیش از 1700 ناشر
وی همچنین درباره ویژگی‌های نمایشگاه امسال عنوان کرد: از مهمترین ویژگی‌های نمایشگاه امسال، تلاش برای تحقق دسترسی عموم مردم به دیدن و انتخاب کتاب در سراسر کشور به طور همزمان است. بیش از 1700 ناشر داخلی و 170 ناشر خارجی در نمایشگاه حضور دارند. همچنین با حضور 2800 ناشر در فضای مجازی، دوستداران کتاب از کل کشور امکان خرید جدیدترین کتابهای منتشر شده را دارند.

احمدوند در این باره ادامه داد: تلاش برای پررنگ‌تر کردن چهره‌های شاخص بین‌المللی و تدارک رفت و آمد فعالان و چهره‌های تاثیرگذار در عرصه فرهنگ یکی از مهمترین رویکردهای نمایشگاه کتاب امسال برای پررنگ شدن بعد بین‌المللی آن است. 

برگزاری نمایشگاه با رعایت موازین بهداشتی
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه تمام این برنامه‌ها با اولویت قراردادن رعایت موازین و ضوابط بهداشتی و شیوه‌نامه‌های اعلامی از سوی ستاد مقابله با کرونا اجرا خواهد شد گفت: امیدواریم مردم و بازدیدکنندگان نیز با رعایت حداکثری شیوه‌نامه‌ها به حفظ سلامت خود و دیگران کمک کنند. شعار امسال نمایشگاه کتاب تحت عنوان «با کتاب سلامتیم» به معنای این است که دانش، شاخه اصلی سلامت جامعه است و با گسترش دانش و آگاهی، سلامت عمومی و فرهنگی جامعه ارتقا پیدا خواهد کرد.

علی رمضانی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه ناشران نسبت به ارائه کداقتصادی مقاومت می‌کنند زیرا تصور می‌کنند برای آنها بار مالیاتی خواهد داشت، اذعان داشت: براساس قانون لازم الاجرای مصوب مجلس، هر فعال اقتصادی که بخواهد دستگاه کارتخوان دریافت کند باید کد مالیاتی، کد ملی و کد پستی ارائه کند. از آنجا که تسهیل خرید در گرو دستگاه کارتخوان در غرفه‌هاست موظفیم برای دریافت این دستگاه‌ها، مشخصات ناشران را به بانک عامل معرفی کنیم. در حقیقت مطالبه کد مالیاتی براساس قانون و از سوی بانک عامل انجام می‎گیرد و ارتباطی با سیاست‌های نمایشگاه ندارد.

افزایش صد در صدی بن‌های خرید مجازی
قائم مقام سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری در مورد میزان بن‌های تخفیفی ارائه شده افزود: بن‌ها با هدف پوشش تعداد افراد بیشتر در خرید مجازی نمایشگاه، نسبت به سال گذشته 100 درصد افزایش یافته است. برای طلاب و دانشجویان 350 هزارتومان بن تخفیف خرید و برای اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه 600 هزارتومان برای خرید صرفا مجازی اختصاص یافته است.

رمضانی همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری مبنی بر تعیین تکلیف ناشران متخلف دوره قبل افزود: ناشران متخلفی که در رای بدوی و تجدیدنظر محکوم شدند، برای احترام به فعالان خوش اخلاق حوزه نشر در این دوره حضور نخواهند داشت اگرچه برخی از این ناشران آثار خوبی را هم منتشر کرده‌اند و ما از این عدم حضور ناراحت هستیم اما امیدواریم بتوانیم در دوره‌های بعد میزبانشان باشیم.

رعایت حق دسترسی برای همه مردم
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به نقد کتابفروشان نسبت به فروش کتاب در نمایشگاه کتاب عنوان کرد: این اعتراض و خواسته کاملا منطقی و بجاست اما از آنجا که دسترسی مردم برای خرید کتاب در تمام کشور نیازمند شکل‌دهی حلقه‌های متصل و مرتبط با این امر و از همه مهمتر، ماهیت حلقه توزیع کتاب در کل کشور به عنوان یک نقص مطرح است نیازمند تکمیل و تحقق همه حلقه‌های میانی و واسط هستیم و این امر اولویت‌های وزارت ارشاد قرار دارد.

وی با تاکید بر اینکه بیش از 20 میلیون نفر در کشور در روستاها و در بسیاری از شهرها امکان دسترسی به فروشگاه کتاب را ندارند تصریح کرد: با حذف فرآیند فروش، ما نعمت خرید کتاب برای این افراد را از دست می‌دهیم به همین علت نمی‌توانیم به یکباره درباره حذف فروش در نمایشگاه تصمیمی بگیریم.
احمدوند در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری مبنی بر اعتراض برخی ناشران نسبت به ممیزی‌های لحاظ شده و عدم حضور در نمایشگاه کتاب توضیح داد: حضور یا عدم حضور ناشران در نمایشگاه حق طبیعی آنهاست اما اینکه این عدم حضور و اعتراض را به بحث ممیزی کتاب ربط دهند کاملا اشتباه است زیرا بحث ممیزی، دستورالعمل مشخص و معینی است که ارتباطی به دولت ندارد و براساس سیاست‌های کلی نظام و سلامت روان مردم و احترام به نویسندگان تعیین شده و قابل تغییر نیست.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر چگونگی تبادل رایت و بازار کتاب ایران با سایر کشورهای دنیا در مدت برگزاری نمایشگاه تصریح کرد: حضور ناشران و نویسندگان خارجی در این دوره از نمایشگاه بسیار پررنگ‌تر از دوره‌های قبل است.

رمضانی در تکمیل این موضوع گفت: اهمیت ویژه قائل شدن برای بخش  و سالن ناشران خارجی و بخش بین الملل نمایشگاه، حضور گروه‌های دوستی، آژانس‌ها و اختصاص بستر ویژه به سرای ملل همه از جمله اقداماتی است که با هدف افزایش ارتباط میان ناشران و نویسندگان ایرانی با فعالان حوزه نشر سایر کشورها صورت گرفته است. حضور فعالان حوزه نشر از 32 کشور از جمله سوئیس، هند، هنگ کنگ، ترکیه، ایتالیا، فرانسه، چین، کره جنوبی، بوسنی و هرزه گوین، افغانستان، سوریه، لبنان، پاکستان، تونس، قطر، عراق، کویت، بحرین، عمان، مصر، آذربایجان، تاجیکستان، روسیه، صربستان، مکزیک، انگلستان، استرالیا، هلند، آمریکا، آلمان، اسپانیا و از یونسکو از جمله نشانه‌های حضور ناشران بین‌المللی در نمایشگاه کتاب امسال است.

قائم مقام سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران همچنین گفت: در مجموع میزبان 170 ناشر و 25 میهمان خارجی از جمله روسای نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب خواهیم بود و برنامه‎‌های ویژه‌‎ای با هدف معرفی ظرفیت حوزه نشر و نویسندگان برای ملل مختلف در نمایشگاه برگزار خواهد شد.

رضایت ناشران از پست و برگزاری نمایشگاه در مصلی
در ادامه این نشست احمدوند در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر گلایه بعضی ناشران از عدم همکاری پست در دو دوره برگزاری مجازی نمایشگاه تاکید کرد: چنین موضوعی صحت ندارد. آمار و نظرسنجی‌های ما از ناشران و خریداران نشان می‌دهد حتی در دوره دوم، پست بسیار موفق‌تر از دوره اول عمل کرده است و این موضوع در همه موارد از جمله ارسال سریع، هزینه مناسب و صحت مرسوله صدق می‌کند.

رئیس سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با تاکید بر اینکه انتخاب مکان نمایشگاه امسال از طریق نظرسنجی و مشورت با ناشران بویژه ناشران بزرگ و قدیمی و کتاب‌دوستان و نویسندگان انجام شده است، افزود: سال گذشته برای جانمایی نمایشگاه امسال براساس نظرسنجی جمعی مشخص شد اکثر علاقمندان به حوزه نشر با برگزاری نمایشگاه در مصلی موافق هستند. براساس دلایل مطرح شده، خواسته‌ای منطقی بود و به همین دلیل ما هم موافقت کردیم.
وی درباره بودجه اختصاص یافته به برگزاری نمایشگاه و واسپاری به بخش خصوصی توضیح داد: برگزاری نمایشگاه کتاب به عنوان مهمترین رویداد فرهنگی حوزه نشر به شمار می‌رود و طبیعی است با درنظر گرفتن تورم و بالارفتن هزینه‌ها، بودجه اختصاص یافته به این دوره هم متفاوت باشد. در نمایشگاه کتاب ما امکان درآمدزایی نداریم و نهایت درآمد کسب شده، هزینه غرفه‌هاست که از ناشران دریافت می‌شود که آن هم بسیار ناچیز است. از طرفی نمایشگاه بعد بین‌المللی دارد و کل دنیا را دربرمی‌گیرد. در آخرین دوره حدود 30 میلیارد تومان برای نمایشگاه اختصاص یافته که قطعا این رقم تغییر خواهد کرد و از آنجاکه شفافیت، سلامت مالی و صرفه جویی اولویت نمایشگاه است رقم نهایی اعلام خواهد شد.

احمدوند در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر تغییر کشور میهمان از ترکیه به قطر گفت: با چند کشور صحبت هایی صورت گرفته بود اما قطعی نشده بود تا اینکه باتوجه به میزبانی قطر در جام‌جهانی و قرابت فرهنگی و مذهبی و دینی، تصمیم بر این شد امسال مهمان ویژه نمایشگاه قطر باشد که این تصمیم براساس تصمیم جمعی شورای سیاستگذاری نمایشگاه گرفته شد.

ماهیت نمایشگاه کتاب تهران با نمایشگاه‌های دنیا متفاوت است
احمدوند همچنین درباره موضوع فروشگاهی یا نمایشگاهی بودن کتاب تهران هم گفت: این موضوعی است که همیشه تکرار می‌شود اما وقتی به مرحله اجرا می‌رسد کسی پای آن نمی‌ایستد. در سه سال گذشته آسیب زیادی به اقتصاد نشر وارد آمده از این جهت نمی‌توانستیم در این دوره از نمایشگاه تصمیم بگیریم که ناشران حق فروش نداشته باشند. با این حال امیدواریم در سال‌های بعد و از طریق فروش مجازی، ناشران به تبادل و ارتباط و فعالیت‌های فرهنگی بپردازند.

رئیس نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به مقایسه نمایشگاه کتاب تهران با سایر نمایشگاه‌های دنیا هم اظهار داشت: نمی‌توان بخشی از نمایشگاه را ببینیم اما بخش‌های دیگر را نادیده بگیریم. آیا در نمایشگاه کتاب تهران امکان فروش بلیت ۹۰ یورویی داریم؟ نمایشگاه یک بسته است که همه وجوه آن را باید با هم دید. مخاطبان نمایشگاه تهران، مردم و خانواده‌ها هستند در صورتی که ماهیت سایر نمایشگاه‌های دنیا موضوعاتی مانند تبادل حق فروش کتاب و قراردادهای توزیع و رایت مورد بحث است اما ماهیت نمایشگاه ما، خرید کتاب توسط مردم است. باید به صورت واقعی به این رویداد نگاه کنیم.

همچنین علی رمضانی نیز در ادامه این نشست درباره خصوصیات نمایشگاه این دوره گفت: حضور زیر فضای مسقف از مهم‌‎ترین ویژگی‌های نمایشگاه امسال است و هیچ ناشری در سازه موقت حضور ندارد. ۹۰ هزار مترمربع فضا در اختیار نمایشگاه قرار گرفته است. ناشران هم از امروز می‌توانند غرفه‌های خود را تحویل بگیرند. 

رمضانی در پایان این نشست اظهار داشت: ساعت فعالیت نمایشگاه حضوری از ساعت ۱۰ صبح تا ۸ عصر است و نمایشگاه مجازی هم به صورت ۲۴ ساعته فعال است. یارانه‌های پست برای ارسال کتاب هم افزایش پیدا کرده است. در دومین دوره نمایشگاه مجازی  ارسال بسته ناشران تا سقف ۵۰ هزار تومان رایگان بود اما امسال این هزینه تا ۷۵ هزار تومان برای ناشران رایگان است.  در شهرهایی پرناشر هم جایگاه‌های سیار پست خواهیم داشت. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عصر روز سه‌شنبه 20 اردیبهشت به طور رسمی افتتاح شده و از چهارشنبه 21 اردیبهشت هم برای عموم قابل مراجعه است. 

سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir  برگزار می‌شود.