آئین نامه آمادگی مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با گرد و غبار از تدوین برنامه عمل داخلی ۱۰ ساله برای مدیریت و کنترل گرد و غبار خبر داد و گفت: برای ۸ کانون گرد و غبار پیرامونی کشور، برنامه عمل منطقه ای تهیه شده و تصمیم داریم این برنامه را با سازمان‌های بین‌المللی به اشتراک بگذاریم.
به گزارش پایگاه خبری هفت گرد به نقل از سازمان حفاظت محیط زیست، علی محمد طهماسبی بیرگانی با اشاره به شروع تدوین آیین نامه گرد و غبار کشور از سال ۱۳۸۶، اظهار داشت: اولین آیین نامه گرد و غبار تحت عنوان آیین نامه آمادگی مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار در سال ۱۳۸۸ ابلاغ شد و سپس با توجه به تجربیات حاصل از اقدامات اجرایی و مطالعاتی در کشور، اصلاحاتی در این آیین نامه به وجود آمد و نهایتا تحت عنوان آیین نامه هماهنگی پیشگیری و مدیریت پدیده گرد و غبار اردیبهشت امسال ابلاغ شد.
وی تصریح کرد: در خصوص پدیده گرد و غبار، مطالعاتی از سوی ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار با همکاری دستگاه های ذیربط همچون سازمان های زمین شناسی، هواشناسی و جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری انجام و بر اساس این مطالعات مشخص شد که وسعتی حدود ۳۵ میلیون هکتار مناطق غبارخیز در کشور داریم که پراکندگی آنها در ۲۳ استان است.
تولید سالانه ۴ میلیون و ۲۳۰ هزار تن گرد و غبار از کانون های داخلی
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار افزود: مقدار غبار گسیل شده از ۳۵ میلیون هکتار مناطق غبار خیز در کشور ، ۴ میلیون و ۲۳۰ هزار تن در سال برآورد شده است که به طور میانگین (غبار ویژه) معادل ۱۲۲ کیلوگرم در هکتار ذرات کمتر از یکصد میکرون است.
طهماسبی بیرگانی ادامه داد: از این وسعت حدود یک میلیون و ۴۶۳ هزار هکتار در محدوده تالاب‌ها و حدود ۲.۵ تا ۳ میلیون هکتار هم در زیستگاه های تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند، سایر مناطق در اراضی زراعی و مناطق بیابانی مرتعی و سایر کاربری‌ها قرار گرفته که تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور است.
وی از تدوین برنامه عمل داخلی ۱۰ ساله برای مدیریت و کنترل پدیده گرد و غبار در کشور خبر داد و گفت: بر مبنای مطالعات انجام شده، یک برنامه عمل داخلی ۱۰ ساله از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۱۰ برای ۱۵ دستگاه و همه استان های کشور مشتمل بر ۲۳ استان غبارخیز و ۸ استان غبارناک تهیه و به استان‌ها ابلاغ شده است، در این برنامه تمام وظایف دستگاه‌ها به صورت مکان محور و نیز اعتبارات آنها مشخص شده است، مقرر شده که این برنامه در شورای عالی استان‌ها ملاک عمل اقدامات آتی مدیریت، سازگاری و مقابله با گرد و غبار قرار گیرد.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار در خصوص مناطق غبارخیز برون مرزی هم گفت: مطالعه ای برای مناطق پیرامونی کشور انجام شده است که در آن بیش از ۲۰ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بر این اساس این مطالعه، در مجموع وسعتی معادل ۲۷۰ میلیون هکتار مناطق غبارخیز شناسایی شده است که از جهات مختلف گرد و غبار را به سمت کشور ما گسیل می کنند. مجموع غبارخیزی برآورد شده نزدیک به ۱۵۰ میلیون تن و غبار ویژه آن ۵۴۰ کیلوگرم در هکتار است که حدود ۳ برابر بیشتر از غبار ویژه تولید شده در داخل کشور است.
وی با بیان اینکه برای ۸ کانون گرد و غبار پیرامونی کشور، یک برنامه عمل منطقه ای تهیه شده است، خاطرنشان کرد: برنامه عمل منطقه ای منشاء های گرد و غبار برون مرزی منطبق بر مطالعات شناسایی مناطق در خارج از کشور است است بر این اساس ۲ زیر برنامه یکی برای غرب آسیا و دیگری برای بخشی از آسیای میانه تهیه شده است، زیر برنامه غرب آسیا عمدتا کشورهای حاشیه خلیج فارس را در بر می گیرد و زیر برنامه آسیای میانه هم کشورهایی که در شمال و شرق کشور ما هستند را شامل می شود.
طهماسبی بیرگانی از تصمیم گیری برای به اشتراک گذاشتن برنامه عمل منطقه ای با سازمان های بین المللی خبر داد و گفت: تصمیم بر این است که بخش شرق و شمال شرق را با اسکاپ و اپدیم که دفترش در تهران است مورد پیگیری قرار دهیم و برنامه عمل غرب آسیا را با اسکوآ یا یو ان دی پی پیگیری کنیم.
۵۹۰ هزار میلیارد ریال خسارت گرد و غبار تنها در ۶ استان
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به خسارت های زیستی و اقتصادی پدیده گرد و غبار، تصریح کرد: برای برآورد خسارت پدیده گرد و غبار به منابع زیستی و اقتصادی، مطالعه ای برای ۶ استان شاخص خوزستان، ایلام، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و هرمزگان انجام دادیم که بر اساس قیمت های پایه سال ۱۳۹۷، این پدیده در حدود ۵۹۰ هزار میلیارد ریال خسارت در دوره ۳ ساله به منابع زیستی و اقتصادی این ۶ استان وارد کرده است.
وی افزود: این استان ها به گونه ای انتخاب شده اند که بتوانند یک پراکنش مناسب از کل کشور داشته باشند، این محاسبه در بخش های مختلف کشاورزی، خانوار، صنعت، بهداشت و درمان و… انجام شده است. بررسی‌ها نشان می دهد که حدود ۵۴ درصد کل این خسارت‌ها به تنهایی مربوط به زیربخش های مختلف کشاورزی بوده است.
اختصاص بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار گرد و غبار از صندوق توسعه ملی
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار درباره اعتبارات تخصیص یافته به بحث کنترل گرد و غبار نیز گفت: عمده اعتبارات تخصیص یافته به بحث گرد و غبار از محل صندوق توسعه ملی بوده و از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ ادامه پیدا کرده است. کل مبلغ اختصاص یافته به این امر برابر با ۳۷۰ میلیون یورو و دلار (بعضی سال ها به یورو و بعضی سال ها به دلار) بوده است که بین ۱۰ سازمان و ۲۷ استان غبارخیز و غبارناک تخصیص یافته است. معادل ریالی این عدد بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان است.
وی تصریح کرد: حدود ۵۳ درصد از این اعتبارات به سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، ۱۵ درصد به وزارت جهاد کشاورزی، بیش از ۹ درصد به سازمان حفاظت محیط زیست و حدود ۲۰ درصد هم به وزارت نیرو اختصاص یافته است، سهم دیگر دستگاه ها هم با توجه به وظایف و ماموریت هایی که داشتند کمتر از یک درصد بوده است.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار در خصوص اقدامات اجرایی در خارج از کشور گفت: تاکنون موفق به انجام اقدام مشترکی در خارج از کشور نشده‌ایم به این دلیل که برای کشورهای اطراف ما موضوع گرد و غبار چندان در اولویت قرار ندارد اما تصمیم داریم کار را در قالب برنامه های عمل زیر منطقه ای از کشور عراق شروع کنیم. قبل از فراگیری بیماری کووید ۱۹، درخواستی از سوی این کشور صورت گرفت اما به دلیل وضعیت موجود، انجام کار به تعویق افتاد.
تهیه: افسری
