سناریوی بر باد رفته خالی ماندن ظرفیت رشته‌های پزشکی
رکورد پرشدن ظرفیت پزشکی در آزمون تخصص امسال شاهدی است بر این مدعا که با تمام جوسازی های رسانه ای،کم نیستند پزشکان جوانی که برای تحصیل در مقاطع بالاتر علاقه نشان می‌دهند.
به گزارش هفت‌گرد، تنها چند روز پس از آنکه محمد رئیس زاده رئیس سازمان نظام پزشکی از خالی ماندن ۱۸ ظرفیت جراحی قلب در آزمون دستیاری امسال فارغ‌التحصیل شده تنها دو متخصص اطفال در روز پزشک سخن گفت، معاون آموزش وزارت بهداشت از رکورد زدن چهل و نهمین دوره آزمون دستیاری تخصص وزارت بهداشت خبر داد! به گفته وی برای نخستین بار در تاریخ وزارت بهداشت، ۴ هزار نفر در این آزمون پذیرفته شدند و از سوی دیگر، صندلی‌های خالی این آزمون به خصوص در رشته‌های مورد نیاز، پُر شد! امری که با عنایت به سر و دست شکستن بچه‌ها برای تحصیل در رشته تجربی و همین طور ترافیک پرتراکم کنکور تجربی و رشته های پزشکی با وجود خالی ماندن ظرفیت سایر رشته‌ها و حتی رشته‌هایی نظیر علوم پایه دور از انتظار هم نبود. تنها ماجرای ابهام برانگیز در این میان اظهارات رییس سازمان نظام پزشکی و تاکید وی بر عدم تمایل پزشکان به ادامه تحصیل در رشته های دستیاری و خالی ماندن ظرفیت رشته ای همچون جراحی قلب است! ماجرایی که بخشی از تلاش ارکان نظام سلامت همچون نظام پزشکی یا کمیسیون بهداشت مجلس، فرهنگستان علوم پزشکی و حتی وزارت بهداشت در مقابل افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی را به تصویر می کشد. آن هم در شرایطی که بحران کمبود پزشک در کشور، بسیاری از مردم را برای سادهترین درمانها، راهی غربت می کند و چالش‌ها و هزینه های زیادی را به آنها تحمیل می کند.
اشتباه محاسباتی در تعیین سرانه پزشک خانواده و مراقبان سلامت / چه کسی مسئول کمبود پزشک در مناطق محروم است؟
اینکه برای یک بخیه ساده مجبور باشید ۳۰۰ کیلومتر مسیر را طی کنید و خود را به نزدیک‌ترین پزشک یا مرکز درمانی برسانید، شاید برای برخی پایتخت نشینان غیر قابل باور باشد اما برای مردم بسیاری از مناطق دور افتاده کشورمان تجربه ای تکراری است! کمال حسین‌پور، نماینده سردشت و پیرانشهر هم درباره کمبود پزشک در حوزه انتخابیه خود می‌گوید:« در پیرانشهر و سردشت به ازای ۱۲۵ هزار نفر تنها ۱۵ پزشک متخصص وجود دارد و در بعضی تخصص‌ها یک پزشک و در بعضی تخصص‌ها مثل مغز و اعصاب حتی همان یک پزشک را هم نداریم. مردم مجبورند برای یک بخیه ساده ۳۰۰کیلومتر تا مرکز استان طی کنند. بسیاری از تصادفات جاده‌ای ما به خاطر طی کردن مسافت برای رجوع به پزشک است.»
شهرهایی که بیمارستان و تجهیزات دارد اما پزشک ندارد
بسیاری از شهرهای کشورمان بیمارستان و تجهیزات دارد اما پزشک ندارد یا توسط پزشکان طرحی اداره می شود که بیشتر وقتها مرخصی‌اند و بیمارانی که برای یک عمل ساده همچون زایمان یا یک سونوگرافی مجبورند کیلومترها راه طی کنند و گاهی وقتها در میانه راه بر اثر سوانح جاده ای جان می دهند. حکایت سه راهی مرگ در شهرستان تفرش در محور سلفچگان – ساوه به عنوان یکی از حادثه خیزترین جاده‌ها که همواره تصادفات سنگین و تلفات جانی و مالی دارد هم حکایت فقدان پزشک است! بیشتر قربانیان این جاده بیمارانی هستند که به خاطر نبود پزشک در بیمارستان تفرش ناگزیرند به بیمارستان‌های قم یا اراک مراجعه کنند؛ حتی برای یک سونوگرافی ! بسیاری دیگر از شهرها و استانهای کشور هم وضعیتی مشابه دارند. حتی در پایتخت هم به جز مناطق بالای شهر، در مناطق پایین شهر و حاشیه های شهر با کمبود بحرانی پزشک مواجهیم.
با تمام این وقایع اما باز هم وقتی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه افزایش ظرفیت پذیرش رشته های پزشکی را ابلاغ کرد، این مصوبه با واکنش شدید و نامه نگاری از سوی چهار رکن سلامت یعنی نظام پزشکی، وزارت بهداشت، کمیسیون بهداشت مجلس و فرهنگستان علوم پزشکی مواجه شد و این چهار رکن نظام سلامت از این مطالبه مردمی برآشفتند و تلاش کردند تا این ظرفیت کاهش یابد. فقدان زیرساختهای آموزشی لازم برای آموزش پزشکی هم یکی از بهانه‌هایی است که برای مخالفت با این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان می‌شد. این در حالی است که به گفته علی باقری فرد معاون آموزشی و دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت در حال حاضر ۶ هزار دانشجوی خارجی از ۶۰ کشور دنیا در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و غیره در ایران در حال تحصیل هستند. آمار ارائه شده از سوی آقای معاون نشان دهنده آن است که زیرساخت های لازم برای آموزش پزشکی در کشور وجود دارد.
صف‌های طولانی مطب پزشکان ، وقتهای ۶ ماهه و بیشتر ، چادرخوابی و ماشین خوابی بیماران در اطراف بیمارستان‌های آموزشی تهران و همه شواهد و قرائنی که از یک سو کمبود پزشک و از سوی دیگر توزیع نامتوازن پزشکان در کشور را فریاد می کنند اما بازهم بر هم ریختن منافع برخی از پزشکان موجب شده تا سناریوهای تازه ای را برای ممانعت از ورود پزشکان جوان به عرصه طبابت و پزشکی طراحی کنند.
سناریوی مهاجرت و خالی ماندن صندلی های دستیاری
آخرین سناریو و جریان سازی رسانه ای برای به سرانجام رساندن آن هم ماجرای بی رغبتی پزشکان به تحصیل در دوره های تخصص و خالی ماندن صندلی های این دوره و مساله مهاجرت پزشکان است. تا جایکه محمد رییس زاده ، رییس سازمان نظام پزشکی کشور در یکی از سخنرانی‌هایش به مناسبت روز پزشک موضوعی را بیان کرد که هنوز هم دهان به دهان می‌چرخد. چون بمبی در فضای رسانه ای کشور ترکید. وی گفت «تخصص جراحی قلب در سال جاری ۱۸ نفر ظرفیت داشته است، اما هیچ‌کس متقاضی‌نشده و در کل کشور فقط دو فارغ‌التحصیل جراحی اطفال داریم.»
اما چیزی نزدیک به سه هفته بعد از چنین اظهار نظری ،ابوالفضل باقری‌فرد معاون آموزشی وزارت بهداشت از رکورد زنی تاریخی در پذیرش آزمون دستیار تخصصی ۱۴۰۱، خبر داد و افزود:” برای نخستین بار در تاریخ وزارت بهداشت، ۴ هزار نفر در این آزمون که چهل و نهمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی بود، پذیرفته شدند.”
به گفته وی در مقایسه با پارسال و ظرفیت مشابه، حدود ۵۰۰ دستیار تخصصی در آزمون امسال، بیشتر جذب و پذیرفته شدند و از سوی دیگر، صندلی‌های خالی این آزمون به خصوص در رشته‌های مورد نیاز، به طور چشمگیری پُر شد.
باقری فرد ادامه داد:” به عنوان نمونه در رشته بیهوشی، حدود ۵۰ درصد از صندلی‌های خالی پارسال، امسال پُر شد و برغم این استقبال چشمگیر، تعداد قابل توجهی از دستیاران نیز در مرحله تکمیل ظرفیت و پذیرش بومی پذیرفته خواهند شد.”
سختگیری در آزمون و فشار به رزیدنت‌ها
چرایی خالی ماندن ظرفیت پذیرش در برخی رشته های دستیاری را باید در جایی دیگر جستجو کرد. قاعده گذاری سخت در آزمون تخصص و ایجاد انسداد برای پزشکان جوان در راستای حفظ انحصار برخی پزشکان، از ریشه های این ماجرا است.
وزیر بهداشت هم با اشاره به دلایل خالی ماندن هزار ظرفیت در آزمون دستیاری سال گذشته می گوید:” این ظرفیتهای خالی به دلیل آیین نامه‌هایی که موجب می‌شد افراد انتخاب‌های زیادی نداشته باشند، چون هر داوطلب، حق ۱۰ انتخاب رشته داشت اما از امسال هر داوطلب می‌تواند ۱۰۰ رشته محل را انتخاب کند.”
در کنار اینها چالشهایی که اساتید علوم پزشکی برای دانشجویان دوره دستیاری ایجاد میکنند و سختی های دوره رزیدنتی هم در این عدم اقبال بی اثر نبوده همچنانکه همایون سامه یح بخت‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در پاسخ به چرایی وضعیت ناهمگون توزیع پزشکان متخصص در کشور و عدم تمایل به تحصیل در برخی رشته‌های پزشکی همچون اطفال و از سوی دیگر تمایل شدید ورودی‌های کنکور برای ورود به رشته‌های گروه پزشکی به ما می‌گوید: «این درست است که بسیاری از دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل از دبیرستان در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی قبول می‌شوند، اما متأسفانه در رشته پزشکی با توجه به تعهدات سختی که برای گذراندن دوره طرح پزشکی وجود دارد، تمایل افراد برای گرفتن تخصص بسیار کم می‌شود.» از نگاه وی تعهدات طرحی پزشکان آنقدر سخت است که انگیزه دانشجویان را برای گرفتن تخصص از بین میبرد و این مسئله برای رشته‌هایی که درآمدزایی کمتری دارد، بیشتر است.
با تمام اینها اگر حلقه پذیرش رشته های پزشکی را کمی بازتر کنیم، کم نیستند کسانی که با تمام این سختیها باز هم به تحصیل در رشته های پزشکی علاقه مند. شاهد این ادعا هم رکورد پر شدن ظرفیت های پزشکی در آزمون تخصص امسال است؛ اتفاقی که با اظهار نظر اخیر رییس سازمان نظام پزشکی اختلافی ۱۸۰ درجه ای داشت.
