گردشگری توپ؛ سهم ایران یک شوت هم نشد
کمتر از ۱۵روز به برگزاری بزرگترین رویداد جهانی در خاورمیانه مانده است.بازاری که پایه آن گردشگری توپ است ؛مقدمات برگزاری آن از ۱۳سال پیش در خاورمیانه و در قطر انجام شده است.
قطر به عنوان نخستین کشور در خاورمیانه قرار است از اواخر آبان گرانترین جام جهانی دنیا را میزبانی کند؛ و میزبان شایسته‌ای برای گردشگران توپ باشد.
هفت‌گرد – بر اساس گزارش الجزیره، قطر ۲۲۰ میلیارد دلار هزینه برای ساخت ورزشگاه‌ها و زیرساخت‌ها کرده است، این درحالی است که ۷ میزبان اخیر جام جهانی تنها ۴۴ میلیارد دلار برای میزبانی این رقابت بزرگ هزینه کرده‌اند.
بر اساس پیش‌بینی‌ها قرار است قطر حدود ۹ میلیارد دلار درآمد از برگزاری جام جهانی فوتبال داشته باشد، و احتمالا با ۲۰ میلیارد دلار رشد اقتصادی مواجه شود.
همچنین بر اساس گزارش پایگاه تحلیلی گردشگری «فوروارد کیز» ForwardKeys بیش از یک میلیون نفر برای تماشای جام جهانی فوتبال به قطر سفر خواهند کرد. بر اساس گزارش این پایگاه ،برگزاری رویداد جام جهانی به سود کل خلیج فارس و خاورمیانه است؛ اما امارات متحده عربی، همسایه خلیج فارس ایران، به دلیل دارا بودن هتل‌های بیشتر و دو فرودگاه بین‌المللی بیشترین سود را از تماشاگران گردشگری توپ میبرد؛ در مقام بعدی مقاصد محبوب گردشگران توپ جده عربستان با ۸ درصد، مسقط (عمان) با ۶ درصد و مدینه (عربستان) با ۳ درصد قرار دارند.
اما ایران با وجود وعده‌های پر طمطراق مسئولان نتوانست از این محرک اصلی سفر استفاده کند و حتی یک تخت برای تماشاگران رویداد توپ رزو کند،تشکیل کار گروه ویژه جام‌جهانی، تدوین نقشه راه همکاری ایران و قطر ،اعلام صدور روادید رایگان هم نتوانست،گردشگری ایران و حوزه تمدنی آن را یک گام به جلو ببرد.
با وجود گزارش‌های متعدد از میزان اقامت یک یا دو روزه در قطر و انتخاب مقاصد دیگر از سوی تماشاگران جام جهانی، باز هم ایران نتوانست زیرساخت‌های خود را برای این مهم آماده کند و حتی مناطق آزاد خود را برای تیم ملی فوتبال خود که یکی از تیم‌های شرکت کننده در بین ۳۲ تیم حاضر است آماده کند و تیم ملی کشورمان ترجیح داد، اردو آمادگی خود را در کشورهای اروپایی برگزار کند.
حسن تقی زاده انصاری ،کار آفرین حوزه گردشگری درباره ناکامی ایران از حضور در جام جهانی قطر می‌گوید:«از دسامبر ۲۰۱۰ فیفا کشور قطر را به عنوان میزبان جام جهانی فوتبال انتخاب کرد و قطر طی ۱۲سال گذشته برای زیرساخت‌های گردشگری شهری، ورزشی و میزبانی شایسته از گردشگران تلاش‌های زیادی انجام داد و با هزینه بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار توانست نام خود را به عنوان گرانترین برگزار کننده جام جهانی فوتبال ثبت کند تا میزبانی متفاوتی را برای برگزاری جام جهانی رقم بزند.»
به گفته او برگزاری تورنمنت جهانی فوتبال فرصت مناسبی برای میزبانی ایران از گردشگران جام جهانی فوتبال به ویژه برای مناطق کیش،قشم و سایر مقاصد گردشگری ایران بود.
او ادامه می‌دهد: «متاسفانه در کمتر از یکسال گذشته موضوع برگزاری جام جهانی فوتبال در کشور مورد توجه قرار گرفت.برنامه ریزان و مسئولان زیربط تلاش زیادی هرچند دیرهنگام را آغاز کردند؛ نظرات و ایده های متنوعی را مطرح که فقط در رسانه‌ها منتشر شد و در عمل بسیاری از این وعده‌ها و نظرات در مسیر برنامه ریزی و اجرا قرار نگرفت.»
حسن تقی زاده انصاری با تاکید بر اهمیت حل مشکلات پیش روی گردشگری از سوی مسئولان می‌گوید:«وعده‌هایی نظیر برقراری کشتی‌های کروز از نقاط مختلف،اقامت گردشگران خارجی، ملی پوشان و اقامت تیم‌های ملی کشورهای دیگر برای تمرین در مناطق آزاد، اعلام پروازهای متعدد روزانه از مناطق آزاد به قطر، رفع مشکلات بانکی، تمهیدات لازم برای کارت‌های بانکی ارزی و نیز تسهیلات روادید و اعلام آمادگی بسیاری از بخش‌ها و دستگاه‌ها و برگزاری نشست‌های مختلف مقامات عالی رتبه و بسیاری از مهم‌ترین موضوعاتی که مطرح شد ولی بنظر می‌رسد نتیجه‌ای از آن حاصل نشد.»
به گفته او جز میزبانی گردشگران ایرانی در قطر و بهره‌برداری ویژه از این رویداد در قطر؛ سهمی از این بازار توپ و رویداد جهانی نصیب کشورمان نخواهد شد و سایر کشورها همانند امارات، عربستان، عمان و سایر کشورهای همسایه که از سال‌های قبل برنامه‌های لازم برای میزبانی را تدارک دیده‌اند، از این فرصت به بهترین نحو ممکن بهره برداری خواهند کرد.
وی ابراز امیدواری می‌کند که تجارب اخیر موجب توجه بیشتر به اهمیت رویدادهای جهانی و برنامه‌ریزی‌های طولانی مدت سازمان‌های مرتبط شود.
عدم توانایی در ساماندهی تماشاچیان داخلی
پس از عدم موفقیت در جذب گردشگران خارجی و تماشاچیان رویداد توپ ، بنظر می‌رسد؛ در ساماندهی گردشگران داخلی هم مشکلاتی دیده می‌شود. یکبار به دلیل هزینه اقامت بالا در قطر پیشنهاد برقراری پرواز شاتل داده شده بود که هنوز جزئیات برقراری این پروازها مشخص نشده یا اطلاع رسانی نشده است.
براساس اعلام سازمان بنادر کشتیرانی قرار بود برای تماشاچیان جام جهانی،شرکت کشتیرانی والفجر کشتی «کاتاماران »را آماده جابه‌جایی مسافر کرده و همزمان دو فروند شناور کروز بخش خصوصی به جا به جایی گردشگران بپردازند؛تا لحظه نگارش این گزارش از جزئیات حرکت کشتی‌های ایرانی به قطر، چگونگی خرید بلیت و قیمت این بلیت‌ها خبری در دست نیست؛ و حرکت کشتی کروز هم با وجود دارا بودن مصوبه برای ارایه سوخت یارانه ای وعدم ارائه آن تا این لحظه در ابهام است.
وزیران راه ، شهرسازی و میراث فرهنگی و گردشگری در ماه گذشته وعده سفر ارزان تماشاگران ایرانی به قطر را برای حمایت و پشتیبانی از تیم ملی فوتبال داده بودند، که با وجود تورهای گران قیمت مسافرتی موجود در بازار این امکان از تماشاگران ایرانی سلب خواهد شد چرا که هیچ حمایتی از سوی دولت از آژانس‌های مسافرتی مجری برای کاهش هزینه‌ها نشده است.
حضور نمایشی صنایع دستی در قطر
ضرغامی،وزیر میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری بارها برگزاری تورنمنت جهانی قطر را فرصت مناسبی برای معرفی و توسعه صادرات صنایع دستی عنوان کرده بود.
او در این زمینه بیان کرده بود:«طرح معرفی توسعه صادرات صنایع دستی مدت‌هاست که در وزارتخانه درحال بررسی است. بخش‌های مرتبط با موقعیتی که در مورد مسابقات جام جهانی قطر برای کشور فراهم می‌شود، بررسی و احصا شده و اقدامات لازم صورت گرفته و تداوم دارد.»
حالا چند روز مانده به برگزاری جام‌جهانی، مریم جلالی، معاون صنایع دستی از «در اختیار قرار گرفتن سکویی در ساحل کورنیش دوحه برای نمایش صنایع دستی خبر داده است.»
به گفته او «وزارت میراث فرهنگی و هنرمندان شرکت کننده اجازه فروش آثار را ندارند و فقط نمایش است.»
او گفته است :«تلاش داریم با استفاده از به‌روزترین تکنیک‌های تصویری بتوانیم ظرفیت‌ها، قابلیت‌ها و داشته‌های خودمان را در حوزه صنایع‌دستی نمایش دهیم.»
فروش صنایع دستی در چنین شرایطی که بیش از یک میلیون گردشگر در قطر در رفت و آمد هستند؛ می‌توانست رخوت رکود دوران کرونا و خاموشی آن را برای هنرمندان و فعالان برگرداند اما گویا فروش صنایع دستی و عایدی از آن به سرنوشت گردشگری ایران و جام جهانی دچار شد.
